PÎRANÎ RA ÇAND DÎMENÎ

Sereyê ina aşmi de ez semedê babeta tezê masterî xo ra şîya Pîran. Babeta tezê mi folklorê Pîranî yo. 8-9 rojî mi est bi û gerek ino 8-9 roji de heta ke mi şina tewr vîş dewan bigeyraynî ez. Dewan bigeyraynî û dewijan reyde folklorê sero qal  bikerdinî mi.

Pêro pêser heşt roj ez dewanê Pîranî geyraya. Ino heşt roj semedê mi ra zaf weş vîyart. Hem semedê babeta tezê mi ra hem zî newe mêrdiman şinasnayiş û dewî ke heta nika mi nêdîyê, veynayişî ra. 

Ino heşt rojî ra dima ez xo ra hêrs bîya, semedo ke heta nika ez biteferruat inê dewan nêgeyraybîya. Ez bi xo pîranij a labelê zafê dewî Pîranî nêgeyaraya hema.

Ino geyrayiş dima mi waşt ke çîyî ke ino heşt roj kewtî vera çimanê mi, ez sey yew gêrayox tîya de binûsa. Dewan, mêrdiman û dewan de rewşa zazakî, rewşa folklor û kultirê fekkî ûsn binusa.

Ino heşt roj ez pêro pêser 11 heb dewan geyraya. Nameyê inê dewan wîna yo: Vîrdon, Kufarb, Wîri, Ersek, Zixir, Gozel, Kelkom, Herdon, Daxon, Qelbîn û Zeydan. 

Ez rojê ewilîn ra heta rojê peyen bihawayo kronolojîk dewi bi dewi geyrayişê xo nusena ke pey nuşte vila nêbo û dahîna zelal bêro fehmkerdiş.

ROJÊ EWILÎN: ERSEK (GELİNCİK)

Erseki ra darêk

Ino rojê ewilîn de mi waşt ke ez şêra yew mêrdimo şinasî het ke rojê ewilîn de hewesê mi nêşikîyo. Ez şîya keyê embazê xo û mi pîyê ey Hîkmet Babur de xeylêk tereqna. Ez, Ridvan û Rohelat ma pîya bî. Hema hema 4-5 saet ma weyra de mendî.

Keko Hîkmet goreyê emirê xo, gelek çî zanaynî. Emirê ey 57 bi.. Çîyo ke ina teraqi de zaf weş ba mi şi, meselaya Sîyabend û Xece eşnawitişê mi bi. Tabî pîranijî nêvanê Sîyabend, vanê ''Seyehmed.''

Rojanê bînan de zî ez ina mesela sewbina mêrdiman ra zî persaya, mevaji ke ina mesela Pîranî de zî zaf ameya vatiş û zaf behsê ya bîyo. Yanî mezgê pîranijan de cayê xo girewto. 

Keko Hîkmet ma rê behsê meseleyan û verênan kerd labelê gama ke dor ameyî deyiran, va ez nişna deyiran vaja. Va, yew dewijê ma est o, o weş deyiran vano, ez venda ey da wa o bêro. Ma zî bikeyfweşî va, tamom.

Ca de telefon kerd ay dewijê xo rê. Tira va, lez bî, televîzyoncî ameyî û to kaş kenî. Ma tayê huyayî û ma va, herhal ko nêro ay mêrdim. Beyntarî ra çand deqqa vêret nêvêret ma hewnîyayî kê daşt ra mêrdimek ha traktora ferguson reyde yeno heta ma ra. Yeno labelê çi ameyîş! A traktor eke tewr vîş 25-30 dana piro, o 50 reyde yeno. Romork zî peyra pa ya. Rayir zaf rind nîyo û gama ke nizdî bi, ma ewnîyayî ke traktor û romorki tap rap çên benî qayme yenî war û o zî koltuxi sero vir zor vindeno. Hema hema vir nêbeno kişta rayirî. Mi ke ina manzara dî, ez paşt pize ra bîya. Mi va, tamom ma hûnermendê xo dîyo û ma ewro ewzeyê xo veto.

Ame ame.Yew xort bi. Dormareyê 35 serre bi. Ame ke weş heyecan kerdo. Ca de ma ey kursîyêk sero roşna. Dîrekt persa va, kamerayê şima kura yê? Şima kam qanalî ra ameyî? 

Mi de zî tene makînaya fotoxrafî est a. Mi va, makînaya ma ina ya, ti marê deyiran vaji, ma îllehîm to qeyd kenî. Destpê kerd vati yew deyiri. Ina deyiri o bi xo nuştibî. Nameyê ci ''Koy Erseki'' bi.

Sewbina yew di heb zî deyirê vatê. Labelê semedo ke zaf heyecan kerd û şerma, weş nişna vajo. 

ROJÊ DIYIN: KUFARB Û WÎRI

Kufarb (Baltacı)

Rojê diyin de ma ewilî şîyê Kufarbi. Hewna ez û Ridvan ma pîya bî.

Mi bi xo semedê xebata xo ra çîyêk nêpawitinî Kufarbi ra. Çimkî ewîlna Kufarb goreyê dewanî bînan yê Pîranî, mi rê xam ameynî. Sekê rengê ina dewi çin o. Tû şayî çin a tede de.

Ma şî şî. Ma şî keyê pîyê yew zamayê xo. Nameyê ci Zûlkûf Ekîn bi. Xal Zîlkîf cinîya xo reyde tene emir kerdinî. O zî cinîya ey zî nêweş bî. Xal Zilkîf dormareyê 20-25 seri memureyi kerdbî. Rîyê ino ra zazakîya ey zelal nêbî û zazakî sey tirkî qal kerdinî. Mi sere de fehm kerdi ke ma tîya ra dest veng ageyrenî. Labelê hewna zî mi waşt ke ez ina dewi ra kesêk reyde bitereqna. 

Teraqa xal Zilfî heq da mi ke ina dewi raşte zî wayirê rengêk nîya. Eke yew rengê a esto, ino reng tesil gewr(grî) o. Çimkî goreyê vatişanê xal Zilfî, ina dewi de doxru dûrûst sey veyve, koseyî ûsn. şayî çînê bî.

Axrê ke sewbina babetan de xal Zilfî tayê malumatî dayê ma û ma dest veng ray nêkerdî.

Wîri (Uluçeşme)

Mektebê Wîri

Semedo ke Kufarb de ma zaf çî nêeşnawit, mi va ma tîya ra şêrî Wîri. Ma weyra ra raymendî û şîyê Wîri. Wîri de yew mêrdimê ma est bi. Ma berê ey kut ke ha keyê xo de yo. (Erseki ra vêşîr tû dewe de ma mêrdiman nêgeyrayî şîyayişî xo ra ver. Ma şînê dewi û beran kutinî.)

Nameyê ay mêrdimê ma Mehmet Kizilok bi. Xal Mehmed 66 serre bi. O û cenîya ey tene emir kerdinî. Gedeyî zewejnaybî û edî tene mendibî. 

Keyê ey awan bo, gelek malumatî dayê ma. 

Ma heta nika nêameybî ina dewi. Teraqa xo dima ma dewi de tayê geyrayî. Orteyê dewi de eynîyê dewi est o. Kişta eynî de yew kerra sero yew dara bitmêri bêrz bîbê. Nebatê dara bitmêrî ra sabun virazîyeno. Ina dari sey zîyara dewi hesibîyena. Dewijê ina dari hete de heywan serebirnenî û wenî.  

Bînaya mektebê dewi gelek rind bî. Dîsê bîna zaf weş bi.

Zîyara Wîri

Ina dewi de çîyo ke bala mi ant, kuçeyanî dewi de gêrayişê dewaro veredaye û silê inê dewaran bi. Kuçeyan de zaf sil est bi. Semedo ke dewi bi xo, koyê mîyan de ya, dewijê dewaranî xo axurî ra teber kenî û veredanî. Ê zî dewi medirnenî.

Ma tewr peynî şî mezelê Wîri. Ina mezela înan zaf weş bî. Eşkera bi ke mezeli tarîxî ya. Yew kinarê mezelî de tirbê verênî est bî. Hendî şikteyeyî est bî û nuşteyo ke inê hendan sero bi, erebkî bi. 

Ma çand fitrafê kaş kerdî ina tirbi de û dima ageyrayî ma.

ROJÊ HÎREYIN:VÎRDON (ÇAYÜSTÜ)

Rojê hîreyin de ez tene şîya Vîrdon. Ina dewi barajê Dîcle ver de ya û dewanê rindan yê Pîranî ra yew a. Rayirê Hêni ser pirdê ver de ya. Pîranî ra panc km dûrî ya. 

Dahîna ver ina dewi ra nameyê mêrdimêk pêhesîyaybîya ez. Musa Balta. Vatinê weş deyiran vano. Dengbêjo weş o. Mi yew di heb vîdeoyî ey dîbî.

Mi da piro ez şîya Vîrdon labelê telefonê xal Mîsayî mi nişna peyda bikero. Ez şîya dewi mîyan û  keyê ey dewijan ra persaya. 

Xal mîsa 82 serre yo. Ê ke behsê ey kerdinî, behsê cîhateya ey zî kerdinî. Goreyê emrê xo, hema têwnêgeyra bi. Va, ez çand rojî ra ver şîya Dêrsim seydi... De edî şima fehm bikerî rewşa ey. Kê heyret manenî .

Xal Mîsa kurmanc o. Labelê deyiran û meseleyanê zazakî zî zano. 

Teraqa ey mi rê zaf bifayde bî.

Xal Mîsa raşte raşt dengbêjeko xort û dewlemend o. Kê hema ti ra vajê mi rê deyir vaji bes o. Destê xo beno goşê xo û destpê keno.

ROJÊ ÇARIN: GOZEL Û ZIXIR

Gozel (Boğazköy)

Mektebê Verên yê Gozelî

Dewa Gozelî peyî Pîranî de binê yew leweyê koyî de ya û Pîranî ra tewr tayê 15 km dûr a. Gozel, Kelkom û Zixir beyntarê di koyan de zaf nizdîyê yewbinan î. Zixir û Gozel têvera yewbinan î û Kelkom zî dahîna averê înan de maneno.

Ina dewi, ino heşt roj mîyani de 11 heb dewê ke ez geyraya mîyani de tewr dewa xam ameyî mi rê. Tabî tayê sebebî wîna vatişê mi est î. 

Orteyê ina dewi de nika xirba yew qereqolî est a. Ino qereqolî de sera 1992 de yew şer beno. Ay şerî dima hûkmat pa bi ina dewi, Zixir û Kelkom veng keno. Inê dewî veşenî.

1992î ra heta 2001-2002 de tû kes nişno ageyro inê dewan.  2001-2002 dima hêdî hêdî ageyrenî. Labelê zafê cayîyê(Yerlî) inê dewan tene beyntarê wesar û payîz de yenî inê dewan. Zimistan ageyrenî Dîyarbekir. Zimistan zaf tayê kesî manenî inê dewan de.

Qereqolê rijnaye yê Gozelî ra dîmenêk

Ina serebûta şerî û dewe veşnayişî ra tewr vîş dewa Gozelî zirar dîyo. Çimkî ay qereqol orteyê ina dewî de yo. Buya bandora a serebûti hema zî kuçeyanê ina dewi de geyrena. Rîyê ino ra wexto ke ma şîyê ina dewi, dewijan nêewtanaynî ma reyde qal bikero. Zor zehmet kuça de mi yew xalo tewişt ma va ma gam bitereqnî. O zî nêwaştinî qal bikero. Kê wexto ke behsê sera 1992î akerdinî, qayil nêbî cewap bidê kê.

Kê vanê qay ina dewi de yas est o.

Ma ewnîyayî ke ina dewi ra tû fayde ma nêreseno, mecbur ma xo vera da acêr û şîyê dewa Zixirî.

Zixir (Değirmenli)

Pajayêka Zixirî ra

Gozelî dima Zixir ma rê zaf weş ame. Ez wazena vaja ke dewanî Pîranî ke mi heta nika dîyê, înan ra tewr rind hîrê hebî inê yî: Zixir, Çewlîg û Herdon.

Nameyê tirkî yê Zixirî Degîrmenlî yo. Ino name tesadûf nîyo helbet. Zixir binê yew leweyê koyî de awan bîyo û binê ino koyî ra zaf awka vîş yena. Yew çemo xort. Cayo ke awki yena de, wextî verênan de zaf arîyî est bîyê. Çi ke dewanî Pîranî est î, arişê xo ardinî Zixir de inê arîyan de tehnaynî. Goreyê vatişê dewijan, 11 heb arî estbî ina dewi de. Cayo ke arî est î û awk yena, dewijî tira vanê ''Naxûl''. Ino ca her hamnan henzaran reyde mêrdimî kaş keno. Zaf kesî yenî tîya pîknîk. 

Eke rayirê kê bikewo Zixir, kê gerek miheqqeq şêrî Naxûl biveynî. 

 Kesêk şinasî ma est bi ina dewi de. Keko Yilmaz. Labelê a game destê ey veng nêbi û ma va ma dekewî zereyê dewi, bigeyrî, şêrî Naxul biveynî û ko îllahîm ma raştêk yew mêrdim bêrî.

Arîyê Verên yê Zixirî

Ma Naxûl geyrayî û dima ageyrayî zereyê dewi. Ma raştê yew cenî ameyî û ma behsê ameyişê xo kerd. Cenîk ma ra va tîya de Mehmed Dapîr weş deyiran vano. Şêrî ey biveynî. Ma hema ca de şîyê keyê Mehmed Dapîri. Mehmet Dapîr 50-60 serre est bi. Peynameyê ey Dapîr nîyo helbet. O esil bi xo Mihyon ra yo. Weyra de bawkalê ey kişîyeno û dapîra înan, înan gêna ana Zixir. Zixirijî tîya de ca danê înan û edî nameyê ey beno Mehmed Dapîr. 

Ma berê ey kut, ame akerd. Ma va hal hewal ma ino nîyetî reyde ameyî tîya, ti bişinê ma rê çand deyiran vajê weş beno. Hîç keyfê xal Mehmedî çinê bi. Va, cinîya mi nêweşa û ez zî ha mîyanê dewi de viraştişê yew rayirî de xebetîyena, wextî mi qet çin o. 

Ma se kerd nêkerd, ma nişna ey rê qebulkerdiş bido. Hema hema ma ra hêrs bînê, ande bêkeyf bi. Ma zî milçewt milçewt ageyrayî. 

Dewi mîyan de ez ewnîyaya ke çand cenîyê extîyarî ha yew cirna şeniki het de ronişteyî. A cirna şeniki de qizbanan kewenî. Tayê qizbanî dayê ma û ma roniştî. Mi waşt ke ez înan ra tayê çî bander biba. 

Ez ageyraya mi înan ra yewî ra va, encê nameyê to xeyr o? 

Va, qay ti nameyê mi se kenî? Ez nameyê xo nêvana. Camêrdî ma hêrs benî.  

A ke wîna va, ma fîk û fîk huyayî. Encî raşte zî emrê dapîra mi de bî. 

Cinîyêka ke qizbanan kewena

Gama ke destpê kerd qizbanê kutî, mi va ez yew vîdeoya ya bianca. Senî ke mi dî va, heyron qirbon vîdeoyê mi meanci, mi medi televîzyonan, camêrdî ma biveynî qebul nêkenî. 

 Ez hewna huyaya û mi va, encê ney ney, ez to nêdana televîzyonan. Wîna mi ya edilnayi. 

Badê inê cinîyan mi ra va, hewna şo Mehmed Dapîr heti. Ha cêr de rayir de xebetîno. Deyiranî ke o vano tû kes nêzano vajo. Vatişê inê cinîyan hewna cesaret da mi û ma şîyê cayo ke rayir virazenî. 

Xal Mehmed çand daqqa dima ame. Ame ke hema zî lewê yê kewte yî. Ma hêdî hêdî destpê kerd tereqna. Mevaji ke xal Mehmed û cenîya ey tene ciwîyenî. Gedeyê xo pêro zewejnayî û ê tene mendî. Cenîya ey wayirê hîpertansîyon a û çand roj est o ke vîş nêweş a.  

Xal Mehmed hil û gam wîna vano, bê cenî yaşam çin o çin o? Cenîya kê çin bî kê xax benî. Cenîya mi nêweş a ez nêzana se bikera...!

Di qalê ey ra yewi wîna ya. Ez ecêb menda. 

Yew kinarî ra semedê rayirî ra xarç eleweno û kinaro binê ra vajîyeno. Ez zî nêvindena tabî. Binê ey ra şina, serê ey ra vejîyena. Eya ez vana, wullayî bê cinî yaşam nêbeno. Kê xax benî xal Mehmed. 

Mi mesela dahîna aver berd û wîna va, xal Mehmed willayî extîyaro ke cinîya ey merda, ya dima o zî zaf emir nêkerdo. Tim wîna beno xal Mehmed. Mi a gami xo vînke. Mi orteyê kitabî ra qal kerdinî. :)

Yew ca ra pey mi fehm kerd ke mi nêşikneno mi va, hela vaji ma rê yew deyiri Xal Mehmed. 

Mi dî destpê kerd... Gureyê deyiran nîyo. Tene nêvano, xo mîyan de hîs keno. Seke deyir ciwîyeno.

Wextêk ra dima cinîya ey Mewlîda ameyi ma het. Senî ke a ameyi, dahîna keyf dekewt ey. Coş bi. Deyir vano, kay keno û peynî de tilîlîya xo ceneno. Tabî ez zaf memnun a ino halî ra. Kameraya mi akerde, fekê mi şîyo peyê goşanê mi ez temaşeyî ey kena. Semedo ke xal Mehmed gerek xerç biewletinî û bidaynî westayî. Ino kar zî nêverdaynî rehet deyir vajo. Mi Ridvanî ra va, ti xerç bielewi û bidi westa ke xal Mehmed  bişino mi rê deyir vajo. Ma Ridvan zî wîna dekerd şîrket :)

Tabî wexto ke cinîya ey Mewlîda ameyi, ez bander bîya ke a zî yew deyirbaza namdar a. Zaf deyiran wanena. A bi xo va, kura de yew veyve bînê venda mi daynî. Labelê çi heyf ke çand wext esto ke towbe kerdo û vana, ez edî deyiran nêvana. Mi se kerd nêkerd mi rê deyirêk nêvat. Înternet de yew vîdeoyê ya û xal Mehmed est o ke zaf weş o. Ez ay vîdeo semedê şima ra tîya de ronena.

Xal Mehmed Dapîr, ay roj a bêkeyfî û a xebati mîyani de ma rê 3-4 heb deyirî vatî. Ma dest veng nêageyrayî keye. Keyê ey awan û bicenîya ey bo!

ROJÊ PANCIN: KELKOM (KELEKÇİ)

Kelkomi leweyê raştî de manena

Ne mi ne zî Ridvan heta nika Kelkom dîbî. Ewilî ma deyirbazan reyde tereqna û dima ma xo vera da şîyê awki het. Kelkom zî zaf rind yew dew a. Royo ke binê dewi ra herikîyeno kê vanê qay awka Munzurî ya. Sey Munzurî vîş û pêt nêherikîyena labelê semedê pîknîk û kampî ra zaf weş a. Kê tayê zehmet awi resenî labelê ay zehmet erjeno. 

Inê hîrê dewan mîyani de dewa ke deyir û govendanê xo reyde namdar a, dewa Kelkom a. Tirkî nameyê ya Kelekçî yo. Verê mêrdiman kelekan reyde royo ke Kelkom ra cêr de herikîyeno sero ra îzim kiriştinî Dîyarbekir. Semedê ino ra nameyê dewi Kelekçî panayo.

Tîya de deyirbaz zaf ê. Tewr namdaranê înan ra yew, Hej Omer(Ömer Çelîk) o. Ma keyê ey persayî û şîyê berê ey kut.

Royê Kelkomî ra dîmenêk

Hej Omer bostonê xo de bi. Ma rayir de raştê extîyarêk ameyî. Nameyê ey Hej Mehmed bi(Mehmet Yavuz). Ma dekewtê polê Hej Mehmedî û ma şî Hej Omerî het. Xal Omer boston da şuxulîyaynî. Ma înan het yew di saet vindertî.

 Xal Omer hil û gam vatinî, edî bes o, ez gerek bixebetîya, mi caverdî. 

Labelê ez israr kena. Ez vana, tikêna xal Omer, tikêna. Wîna wîna mi gelek deyirî teberkerdî ey ra. Hem deyiran vano hem heri aşineno. Ma toz û dermax de verdayî. Wa ganê ey weş bo.

ROJÊ ŞEŞIN: DAXON (GÖLBAŞI)

Ewro zî ez tene bîya. Ridvan mi reyde nêame. 

Ez ewilî şîya dewa Omeron. Labelê mêrdimo ke ez semedê ey ra şîbîya, dewe de nêbi. Mi zî, semedo ke nizdîyê Omeron a, vera xo tadayi dewa Daxonî. 

Rayirê Daxonî ra

Dewa Daxoni, kê ke Erxenî yan zî Gêl ra yenî Pîran, desto çepi de peyê barajê Kral Kizi de manena.

Ina dewi ra tene mi nameyê kesêk eşnawit bî semedê tezê xo ra. O name zî mi yew di seri ra ver eşnawit û not kerdibi. Nameyê ino mêrdim Adem bi. 

Ez ke dewi resaya çîyê ke dîrekt bala mi anti inê bî: Dewi tam vera awka barajî de ya. Keyeyî vilabîyaye yî. 

Mi ereba sereyê dewi de binê yew dari de park kerd û ez tikê dormareyê xo ra ewnîyaya. Tû ganî teber de çin o ke ez tira xal Adem bipersa. Mi zereyê xo de va, ewro karê mi zehmet o, barî ez destveng nêageyraynî. 

Tam a game da vîst metre mi ra cêr de ez ewnîyaya ke extîyarêk ha mi ra ewnîyeno. Mi va ez şêra ey ra bipersa, gelo ino xal Adem kure de yo? Kura de beno?

Şima mevajî ke ino mêrik Xal Adem bi xo yo!

Zaf keyfê mi ame. 

Xal Adem zî nimaj ameyo dewi. Va , ez ino vîst rojî ke ha Dîyarbekir de ya. Welhasil ay roj siûdê mi zaf est bi. :)

Xirba Xal Ademî ra dîmenêk

Xal Adem 71 serre bi. Esil bi xo Dîyarbekir de ciwîyaynî, yew laj û cinîya xo reyde. Labelê dewi de pîl bîyo û çand serî est o ke dewi de xo rê yew xirbi viraşta û key wext bidînê, ameynî ina xirba xo.

Raşte zî tam yew xirbi bî. Tik û tene rojan reyde tede mendinî. Manzaraya ina xirbi zaf weş bi. Binê kê de awka barajî derg bînê şînê. Yew çay dem kerdi û ma derga derg tereqna ey reyde. 

Goreyê xo derdê ey est bi û beyntarê teraqa ma de hil û gam behsê inê derdanê xo kerdinî. Zaf qayil bi behsê derdanê xo biko. Seke wîna barê ey bînê sivik. 

ROJÊ HEWTIN : QELBÎN Û ZEYDAN

Qelbîn (Bozoba)

Ewro rojê peyen yê geyrayişê ma yo. Ez û Ridvan ma kewtî rayir û şîyê Qelbîn. Ina dewi de nîyetê ma bi ke ma şêrî Hej Cemîl heti. Hej Cemîl mêrdimêko extîyar bi.

Qehweyê Qelbîni ra

Ma şîyê qehweyê dewi ke ma keyê Hej Cemîl bipersî. Weyra da ma raştê di mêrdiman ameyî: Mehmet Bekmez û Ahmet Bekmez. Xal Mehme 66 serre, xal Ehme 76 serre bi. Lekmatika xal Ehmedî Pala bî. Tira vatinî Pala Ehme. 

Ma bitesadûfî raştê inê wirdî mêrdiman ameyî û nizdîyê di saet, baxçeyê qehweyê dewi da ma înan reyde tereqna. Gama ke ma tereqnenî, sewbina kesî zî ameyî tabî. Ameyî ma hete de roniştî û cewabê persanê ma dayî. 

Înan û kesî binê vatinî Hej Cemîl de edî zaf hîş nêmendo, çîyek ey vîrî nîno, îcab nêkeno şima şêrî ey het.

Di saet vêret bi Qelbîn de. Gerek ma hema bişînê Zeydan. Ma zî edî nêşîyê Hej Cemîlî het.

 

Zeydan (Orak)

Ma qahweyê Qelbînî ra tayê gofret, biskewî ûsn girewt xo fek ra kerd û kewtî rayirê Zeydanî. Zeydanî de zî mêrdimo ke ma şinê ey het, beli bi: Hej Mehmûd. Rewna ra ke key behsê ci abeno, heme kes vano Hej Mehmûd zaf zanayeye yo. 

Labelê xebera ey, ameyişê ma ra çin a. Ma ereba camîyê dewi heti parq kerd û keyê ey dewijan ra persayî. Keyê ci vernîya camî de bi. 

Ma nardiwanê ra şîyê cor. Keyê ci keyeyo verên o. Siwax boye ûsn kerdo labelê keye, keyeyo verên o. Mi bi zo heta a game xal hejî nêdîbi.

 Gama ke ez ortmeyê ci resaya, ez ewnîyaya ke mêrdimêko zaf extîyar ha hêyata keyî de ronişte yo. Mi fehm kerd ke ino o yo. Mi silom da û ma şîyê zere.

Keyê Hej Mehmûdî ra

Emrê Hej Mehmûdî 82 bi. Labelê eke mi ra bipersaynî, mi vatinê 90-95î ra cêr nîyo. 

Xal Mehmûd cinîya xo encika Hej Kedrîya reyde emir keno. Encika Kedrîya zî 73 serre ya. 

Encika Kedrîya mevaji ke mêrdima ma ya. Ma weş şinasnena. A û pîyê maya mi kerwayê yewbinan î. 

Zaf keyfê ya ame, semedê ameyişê ma ra.

 Labelê dat hajî ra mi ca de fehm kerd ke hîşê ci ca de nîyo. Qelbîn de ma ra vatibi, Hej Mehmûd dano gêno. Labelê hewna zî mi waşt ke ez bêra. Feqet çi heyf ke ma dat hejî ra zaf çî nişna bigiro. Zafanê Encika Kedrîya ma rê tereqna. Deyirî, meseleyî ûsn. gelek çî va ma rê. Ez zaf keyfweş bîya, hem şinaynayişê înan, hem zî semedê xebata tezê xo ra.

Ereyê keyê înan de ez dormareyê xo ra zaf ewnîyaya. Gelek nesneyî verên est bî. Lîlik, perdeyî, pacayî, fitrafî ûsn pêro pîya kê hîşi de vîst hîris seri tapa benî.

 Teraqa ma ke qedîyayi, ez warişta odeyê înan ra ewnîyaya. Dîsi de yew fitrafê xal Mehmûdî est bi. Xal Mehmûd ay fitrafê xo de 35 serre bîyo. Yanî ay fitraf 47 serre yo. Ez koşeyê fitrafê ra ewnîyaya ke wîna nusîyeno:

     Stüdyo BURÇ

Emek Sineması Yanı      
 

  DİYARBAKIR

Mi zaf tuhaf hîs kerd vera inê fitrafî de. Xal Mehmûd fitrafî de zerenc manaynî. Ez yew fitrafî ra ewnîyaya, yew zî mêrdimo extîyar û bêhîşo ke ha koşeyê ode de sere derenaye vindeno ra ewnîyaya. 

Qala bawkalê mi Hej Ademî ameyi aqilê mi ke di qala eyî ra yewi ina ya, ''Lajê mi dîna xon a, ma karwon î...''

Xal Mehmûd û encika Kedrîya gedeyê xo pêro zewijnayî û her gû yew, yew kinar şîyê. Ê wirdî tene binê ina setari de mendî. Mîneyê encika Kedrîya derenîyayo... Hîşê xal Mehmûdî ha roj bi roj vila beno...

Ez çi binusa, kêm beno. Raşta zî çîyekê kê ina dîna de çin o. Kê tene mayaxora benî, tene ciwîyenî û tene mirenî.

ROJÊ HEŞTIN: HERDON (KIRKPINAR)

Rojê hewtin de ma şîyê dewa ke rewna ra meraqê mi de ya. Herdon, peyê Pîranî de manena û Pîranî ra 15-20 km dûrî ya. 

Herdon, hetê xozaya xo ra dewanê binê yê Pîran'î ra zaf cîya yo. Ina dewi de awki zaf a. Semedê ino ra dewi da keskeyî(Yeşîllîk) zaf o. Gozêr û vinişkêrî da vîst metre ra dergêr î. Xişneya tayê gozêran fekê kê akerde verdana. Dewi de çîyo ke zaf o, meywe yo. Her peyçin, her dîs vero hinarêrî warişteyî û pir hinaran î. 

Yewna çîyo vîşi zî, xirb ê. Xirbê banan. Herdon dahîna ver ameya veşnayiş û veng bîya. Kê wexto ke dewi mîyoni de geyrenî, kê vanê qay yew dewi rijîyaya û a dewe sero yewna dewi virazîyaya. 

Dewa Herdonî de verê armenî û zazayî pîya ciwîyaynî. Nûfus zafanê armenîyan ra ameynî meydon. 

Nuştoxo namdar Migirdîç Margosyan, ina dewi ra yo.

Eynîyo ke Armenîyan viraşto

Dewi de eynîyêk est o ke hetê armenîyan ra virazîyayo û hema zî payra yo. Kinar de ez fitrafê ino eynî ronena. Seke şima zî veynenî eynî sero di şekil est î. Hetê çepî de şeklê qubbaya camîyî, hetê raştî de şeklê kîlîsa(Dêr) est o. Yew şekil camî, şeklo binê zî kîlîsa tasvîr keno û yeno mehnaya pîya ciwîyayişê komelan. Ino eyni û eynîyo binê, nizdîyê yewbinan î û beyntarê înan de 20-30 metre est o çin o.

Ma inê eynîyê armenîyan vero yew banq sero roniştî û destpê teraqa xo kerd. Qalkerdoxê mi xal Hûseyn û xal Elî bi. Xal Hûseyn 77 sere, xal Elî 88 sere bi. Xal Elî muxtarê Herdon o. Ma dormareyê saetêk tereqna. 

Badê ma şîyê dewi mîyon de geyrayî. Mi fitrafê yew xirbi antinî. Mi dî kesêk tirkî venda mi da va, ne ariyorsun burda? 

Mi zazakî cewabê ey da û mi va, ez ameya geyrayiş. O tirkî qalkerdişê xo domna, mi zî zazakî.

Peynî de va, gelîn, sîze çay kahve ismarlayayim. Ma zî da piro şî. 

Ma ke ameyî têhet, hewna tirkî qal kerdinî. Mi va, qay ti zazakî nêzonî? 

Va, ez zon zon la ez nişna qal bika.

Badê ma şî ortmeyê keyê ci û ma roniştî. Ez û Ridvan ma pîya bî. 

Xirba Xal Hîikmetî

Nameyê inê camêrdî Hîkmet bi. Emirê ey 70 ra vêşîr bi labelê gijikê xo boye kerdbi. Ez tabî dîrekt dormareyê xo ra ewnîyena, ey ra ewnîyena. Çopê ey de şîşeyê bîrayî... Keyê ey de çar panc heb pisîngî ... Wîna çîyan ra beli bi ke ma raştê mêrdimo tuhaf ameyî. Wîna yew dewa yaz yabanê allayî de mêrdimo ke gijikê xo boye keno, bîra weno û çar panc heb pisîngan miqat keno...

Xal Hîkmet dîrekt bala ma anti. Şi ma rê qahwe viraşt û ma destpê kerd tereqa xo. Tabî babeta tezî sero ney, ma xo rê normal tereqnaynî.

Xal Hîkmet herdonij o û 13 serreya xo de şino Îstanbul û 25 ser weyra de xebetîno. Îstanbul de zî tim Beyoglu de ciwîyayo. Riyê ino ra tirkîya ey zaf zelal û weş a. 

Wayirê keyeyo ke tede kîra de maneno, Îsraîlij beno. Xal Hîkmet keynaya înan reyde zewejîno û cinîya xo reyde şino Îsraîl. 25 seri zî Îsraîl de ciwîyeno. Tel Avîv de maneno û weyra de xebetîyeno. Weyra de wayirê panc heb gedeyan beno. Teqawut bîyayiş dima ino 8-9 seri zî wesaran yeno Herdon û peynîya payizî de ageyreno Tel Avîv. 

Pajayêka Herdonî ra

Cayo ke keyê pîyê ey viraşte yo de xo rê yew bano şenik virazeno. Yew ode û yew ortme ra îbaret o banê ey. Labelê boston û bexçeyê ey zaf şîrin bî. Ino bexçe de aroşan miqat kerdinî. Çar panc heb pisîngî ey est bî. Nameyê her gu yew o binê ra xamêr bi. Macron, Putîn, Jessy, Şanzelîze ûsn. Tik û tena inê pisîngan reyde binê ina setara şenik de emir kerdinî.

Xal Hîkmet ma rê sey pîyango bibi. Ina şinasî, zaf weş ba ma şî. Teraqa ey keyfê ma ard.  Ma numaraya ey girewti û ageyrayî keyê xo. Înşella yewna roj ma şinê bêrî ey biveynî.

PEYEN SERO

Inê heşt rojî, pawitişê mi ra zaf dahîna bifayde û weş vêret. Semedê xebata tezî ra zaf malumat ame pêser. Ino yew kinara gureyî ya. Kinaro binê zî oyo ke, ay însanan şinasnayiş, keyê înan şeyiş û dewanê înan veynayiş, dînaya mi rê bandorêka rindi ronayi. Kesî ke mi tede qal kerd, zafanê yan tik û tena yan zî cinîya xo reyde emir kerdinî. Ina teneyîya înan mi zaf daynî fikirîyayiş. Hema zî dana. Pêro wextê xo de  gede bîyê, xort bîyê, dima pîl bîyê û wayirê yew aîle bîyê... Labelê nika binê yew setari de tene mendî. Semedê emrê însanê sero  fikirîyayişî ra ina manzara ra dahîna saxlem yew sebep çin o her hal. 

Heto bîn ra semedê rewşa zazakî ra zî tayê çîyê ke mi zanaynî, mi pê çimanê xo dîyê û mûşahade kerdî.

Dewan de extîyarê ke mekteb nêwendo û bandora asîmîlasyonî de nêmendî, zafanê mêrdî. Zaf kêm mendî. Inê extîyarî, kiriştoxê kultirê ma yî. Kêm bîyayişê înan semedo kultirê ma ra problemêko pîl o. Telafîyê ey çin o. Çimkî zatenî xebata arêkerdişî folklorê ma zaf kêm î. Zafê deyirbaz û hûnermendê ma dewan de vîndi benî şinê. Xisûsen qorona vîrûs mîneyê extîyaranê ma qerefna. 

Riyê ino ra gerek dew bi dewi mahsulê folklorî bêro arêkerdiş ke kultirê ma orte ra vîndi nêbo. Kê bişinê çi pêser bikê rind o.

Wextî mi çinê bi, nêke mi waştinî ke ez pêro dewanê Pîranî bigeyra. Înşella ko wextêko kilm de dewî binê geyrayiş zî qismet beno.

Silamî.