Terraqî Bêyomî - 1

 

Mi zî zanaynî emir bikero, eke şewî çinê bibînê. Yan zî şewî bidekewtinî yew torbe. La hewna zî sersibayî weş î. Ezanê sibayî weş o. Ez key yew ezanê sibayî bigoştara seke kişta mina çepî ra yew çî qerefîyeno. Mi Homayî ra waştinê ke, orteyê yew ezanê sibayî de venda mi bido. Labelê ey reyde zî têkilîya ma pêt nîya. Beno ke qet çina zî. Rîyê ino ra ko sey xo bikero.

Homayê şima, kam wext şima terikna ? Yê mi hema çewresê mi nêqedîyaybî. Ez o wextî ra kewta ey dima. Ez ge ge betelîyena, fek tira veradena, ageyrena yan zî cayê xo de vindena. Labelê tewr peyen rayîrraşîyayîşê mi dewam keno.  Ez bawer nêkena ke tengbîyayîşê sîneyê mi ra xeberdar bibo. Herhal ez wazena xo bixapîna, geyrayîşê ey reyde…

Pêro sûcê Adem û Hewwa nîyo çî yo?

Ez ke betelîyena, kura de yew simzêra bêwayîr est a, binê aye de nefes gîna. Paşta xo dana qirmê girmiçikin yê simzêri ro. Eke yew di mîlçikî zî corê mi de bivendî, mi ra pîlêr çin o edî. Eke darî zî çinê bibînê ma xo rê se kerdinî...

Gêrayîşê Homayî de mi xo vîndi kerd. Mi ke xo dî, mi Homa vîndi kerd. Yan ez bîya yan o.  Eke ma wirdî biameynî têhet, îllehîm çand persî mi estbî. Ez ko bipersaynî ey ra, to çêra ez yew deşta zik û ziwa de teyşan verdaya ? Çêra ti wextirawext vîndi bîyê? Cewap nêdaynî zî bînê. Wa ez bipersaynî û o cewap nêdaynî…

Seke ez yew şew bêhîş hewnê xo ra warişta û şîya teber de bêhîş geyraya geyraya û dima ageyraya ameya cila xo de mi dewamê hewnê xo kerdo. Emro ke vêret, inawa aseno mi rê.  Emro ke nêvêret, zatenî nêno nuştiş.

Mi ke nişna xoverbido, ez huyaya. Ez ke serkewte, ez xemgîn bîya. Çimkî mi ra amebi vatiş ke, qahr sermayeya emirî yo. Pey çar destan ez ino vate ra disaya. Seke ayeta Homayî ya. Oxma ke Homa, beno ke ma bêsere veredabi...

Yew mîlçika hecheciki kiştiş senî gune yo, gerek yew evdalî bêhewn verdayîş zî ay hewa gune bibînê.

Bawkal Rê

Sere de yew di ray dayî destê mi tewiştinî û ma kewtinî rayîr… Rayîrê Gomeyê Ehmedê Mihî. Ewilî ma Dêrani ra şînê Qelbîn, weyra ra zî ma koyê Hêlinî mîyani ra şînê Gome.

Gomeyê Ehmedê Mihî, dewa maya min a û pabesteyê Qelbîni ya. Peyê Qelbîni de manena û bi tirkî ti ra vanê ‘’Yeşil’’. Ehmedê Mihî, bawkalê bawkalê mi Hej Ademî yo.

Ma dayî reyde têdest şînê Gome. Mi ay çaxan nêzanaynî dayî çêra mi xo reyde bena Gome. Çimkî ez ca de Gome de eciz bînê. Embazê mi pêro dewa mi Dêran de bî û gedeyê Gomeyî zaf tayê bî, ê ke estbî zî mi înan ra hes nêkerdinî. Zaf erey mi fehm kerd ke maya mi nêwaştinî ke tekûtena ay rayîro dergi ra şêra. Qayil bînê ke yew camêrd aye het de bibo. O camêrd zî ez bîya. Mi hema tumanî xo verepey xoradaynî la problemo pîl nêbi, ez dar camêrd hesibîyaynî çimanê maya xo de.

Ma yew rayîro dergî dima Gome resaynî. Eke ma Qelbîn de nêvindertinî, dormareyê yew saet ramitinî rayîrê ma. Ge ge zî ma Qelbîn de keyê yew şinasî de mola daynî. Tewr peyen ma Gome resaynî. Bawkal Hej Ademî û dapîra Emîna resaynî… Ay bawkal Hej Adem, 9ê ina aşmi de dînaya xo bedilnayi. Ino nuşte dirika ey o, ez ewro heta ke bişina ey ser o diriknena ino nuşte de… Bawkalê mi yew diriki ra zaf vêşîr heq kerdinî ez ino zî zana. Hewna ez zana ke ino nuşte qet besenêkeno semedê yadkerdişê ey ra…

Ez û dayî ma keyê bawkalî resaynî labelê hema hema tim a gami keye de nêbînê. Yan camî de bînê yan zî yaban de. Ma zafanê zereyê hewşî de raştê dapîra Emîna ameynî û mi destê aye girewtinî. A zî pizeyo safî ra lew mi ra naynî.

Keyê ewilîn yê înan keyeyo herrin û di qat bi. Qato warîn axur bi û qatê corîn zî keyê înan bi. Yew hewşê înan xişn zî estbi ke orteyê inê hewşî de yew tuyera xişni estbî. Nîmeyê hewşî zî digirnaye bi, yanî serbanê(çatı) ey estbi.

Yew bergîrê bawkalî estbi ke zaf cîhat bi û hîz bi. Bawkal ey ra vatinê ‘’gulo’’. Bawkal ino bergîrê xo zafanê zereyê ino hewşî de a tuyeri ra bestinî.  A tuyerî, zaf yew tuyera extîyar bî û inê seranê peyenan de wexto ke xalanê mi banê bawkalê mi rijna, a tuyeri zî veti. Çi heyf…

Ma keye de vindertinê ke nişka ra bawkal pey bergîrê xo vejîyaynî ameynî. Bergîrê xo ser sey yew espar asaynî ke kê ey ra tersaynî. Eke yaban ra zî biameynî, yewna dewi ra mavajî misafireyi ra zî biameynî, tim bergîrî ser o tîk vindertinî û heybetê ey xof daynî kê. Çimkî hem qoma bergîrî hem zî qoma bawkalê mi derg bî û kê vatinê qay yew qumandanê des henzar eskerî ha yeno.

Tene bergîrî ser o ney, rayîrraşîyayîşê ey zî zaf heybetin bi. Tîk rayîrraşînê û gamê ey zî seke hesapkerdeye bî. Eke kê ey nêşinasnaynî, kê vatinê qay semedê rayîrraşîyîşî ra perwerde girewto yew ca ra.

Weş yeno mi vîr ke çand ray ma Dêran de keye de bînê, to nêdî ke kesêk vendaynî vatinê ‘’Bawkal Hej Adem ha yeno.’’ Ma ca de keye ra vejîyaynî û acêr ra ewnîyaynî ke kişta petrolî ra ha hêdî hêdî yeno. Eke bergîrî reyde zî bibînê, peya zî bibînê sey yew çuwa tîk bînê û çareyê ey berzkerde bînê. Kê vatinê qay nika ey dima yew qefleyê eskeran vejîyeno. Ande xo ra bawer bîyaye asaynî kê ra.

Dayî tim inawa vana, ‘’Ma yew ray pîyê to reyde yewbinan girewt û bawi pêhesîya. Mi dî ke ha kişta petrolî ra çareye xo berz kerdo û gamanê pîtan reyde yeno qayme. Mi senî ke ey dî, çimê mi pir hesiran bî…’’

Bawkal ke keye resaynî mi ca de destê ey o qirmiçîyaye maçi kerdinî. Mi ra vatinê ‘’lajê mi’’.  Ewîlna mi ra inawa hitap kerdinî. Seke ez lajê ey a…

Dima şinê odeyê xo de roniştinî ke, odeyo ke o tede roniştinî û misafire xo hewanaynî, tim eyn ode bi.

Bawkal gedeyanê xo xususen keyneyanê xo mîyani de tewr vîş maya mi ra hes kerdinî. Semedê ino ra mi ra zî zaf hes kerdinî. Ez zaf fizil bîya labelê qet yew ray zî nêdaynî mi ro. Heta yew ray mi û keynaya xalê mi ma pîya fizileya pîli kerdbî, destê xo mi ra nêna labelê keynaya xalê mi para di kesan kutbi.:)

Keyeyê xo de zî tim çîyanê weşan daynî mi. Încîrî, beşleyî, vamî, murîyî û sewbina çi bibînê… Ca de dapîra Emîna ra vatinê, bîyari wa gede biwero.

Odeyo ke o tede roniştinî, tim pank bi û sey yew odeyê axayî xemilnaye bi. Koşeyê odeyê xo de roniştinî û tezbîhê xo antinî, ge ge zî birontîya xo antinî pirnika xo ra. Dîsê ey de qirmeyê ey leqnaye bînê. Yew seydbaro zaf namdar bîyo xorteya xo de. Heta Dîyarbekirî zî şîyo semedê seydi ra. Boya haji zî tim ey de estbînê û xo sawitinî. Yew ray zî boya nebaşi ey ra nêameyi mi.

Eke ma hamnan bişînê, şewi ma serbanê hewşê ey ser o roniştinî û yew vayo honik govdeyê kê ra pêşîyaynî, vila bînê. Corê ma de estareyî bereqîyaynî pêro hîkmetê xo reyde. Zafanê ez, bawkal, dapîri, dayî, yew di heb xalê mi û xalcikê mi weyra de ronişte bînê a gami. Babeti çi bena wa biba, bawkali di hîrê qalanê xo de hey, şîret kerdinî ma pêrinan rê. Zaf mêrdimêko şîretkerdox bi. Heta mergê xo kê key bişînê ey het, waştinê ke yew aqil bido kê. Zaf geyrabi û zaf kesî şinasnaybi, rîyê ino ra zanayeyê ey zaf bi. Hîşê ey zî zaf quwwetin bi ke çîyêk xo vîr ra nêkerdinî. Mavajî yew meselaya ke gedeyeyê mi de mi ra vatbî, pancês seri dima eyni şekil de bêkemane hewna vatinê mi rê.

Ay ware de yewo ke nane ey nêwerdbi hema hema çin bi. Berê ey tim akerde bi û kam bere ey bicenaynî, destveng nêageyraynî. Mi qet nêdîbi ke derheqê ey de yew mêrdim qalanê nebaşan bikero. Rîyê ino ra mi key yew ca de bivatinê ez tornê Haj Ademî ya, seke a gami rîyê mi sipî bînê, ez berz bînê seke.

Zaf mêrdimêko giran bi, caran qalanê sivikan nêkerdinî. Kê yew ray zî yew qala vengi nêdînê ke fekê ey ra vejîyaya. Kêm qalkerdinî la her qala ey dekerda bînê.

Huyaynî, wexto ke şîret zî daynî wexto ke tereqnaynî zî. Labelê yew huyayîşo giran bi, huyayîşê ey. Mi caran nêdî pize ra û vengo berz reyde huya. Huyayîşê ey, dindananê xo kê ra nawitişî ra îbaret bi. Tene peşmirîyaynî yanî.

Gedeyî reyde gede bînê, pîli reyde pîl. Caran nêzanaynî zure çîya. Ez vana qay pêro emire xo de zure nêkerdbî.

O ande mêrdimo erjaye bi ke wayê ey ke ey ra des seri ra vêşîr pîl bî, ey ra vatinê ‘’keko’’.  Birayê ey şenik Hajî, wayirê da des heb gedeyan o û nameyê pêro gedeyanê ey, bawkal Hej Adem panay bî. Birayê ey, ande ey ra hes kerdinî. Hajî, nameyê lajê xo yê tewr şenikî zî semedê birayê xo ra Adem pana. Aîleyê xo de ande qiymetê ey estbi û ande way û birayê ey, ey ra hes kerdinî.

O yew vengo başî reyde nizdîyê se seri yew emir vîyarna. Çareyê ey heta gama peyeni tokerde bi. Ez ey ra razî bîya, bawer kena ke homayê ey zî ti ra razî yo. Û ez ko ey xo vîr ra nêkera. Ko tim bêro vîrê mi;

Pê destanê xo yê qirmiçeyeyan

Pê kefîya xo ya sûr û sipî

Pê çuwaya xo ya tîki

Pê rayîrşîyayîşê xo yê tîmtîkî

Pê têwgeyrayîşê xo yê giran

Û pê mi ra ‘’lajê mi’’ vatişê xo reyde

Keye Ra û Şewan Ra Tersayîş

Şewan ra û keye ra tersena ez

Kam kuça ke ez tede rayîrraşîya, nêwaşt bireso keyeyê mi

Kam tînce ke mi rê akewti, nêwaşt şêro awan

Vanê vato filan wextî de yew şaîr, “çêra agêrayîşê keyeyî ra îbaret o heyat.”

Gelek gureyî kerdo!

Wa bêro vajo, tû rayîrê keyeyî senî nêreseno keye?

Bêrî cewab bidê, çand kuçeyî lazimê ke kê keyeyê xo ra dûr bikewî?

Hesrê tewişteyeyê şermokinî, keye ra dûr senî yew kuça wazenî ke bêxem bêrî war?

Ê serê ke mi înan ra paşt girewtinî, pê çareyê xo tokerdinî û vatinê, “ez westayê inê gureyan a.” 

Ha kura de yê ê serî? 

Wa bêrî paşt bidê mi! Mûnda mîneyê mi sist bîya çimkî

Oxma ke mi xo westa zanaynî inê gureyan de

Mi yew xorteyi daybî û ez westa bîbîya hesabanê xo gore

Ez pîl bîya û tersê sîneyê mi orte ra şikîyayo mi vatinê qay

Senî mi bawer kerdinî, eke bivatinê varan vareno û ti şemsîya xo nêakenî?

Senî mi bawer kerdinî, eke bivatinê ti govdeyê xo paveyê şilî û paveyê homayî kenî?

Mi nêwaştinî ino, eke bivatinê mi ra, mi vatinê “ney”

Mi vatinê ez westayê inê gureyan a

Yew citaya awiran mi vatinê, besenêkenî semedê mexlubbîyayîşê mi ra

Çimkî ez yew mexlubê bêar bîya

Mi rê gerek havil nêkerdinî, yew peşmirîyayîşo ke ti ra helheleyê boya nimajê wesarî yena

Çimkî mi ra ameybi vatiş ke, “yew peşmirîyayîşî reyde wesar nîno.”

Mi ri girewtbi kerdeyê xo ra û ez nêtersaynî şîîranê mexlubbîyeyan ra, dirikanê rayîrramendeyan ra

Mi vatinê, “mi pêro dirikê xo bêtim bêtim warkerdî.”

 Rîyê ino ra mi xo westa hesibnaynî inê gureyan de û ez nêtersaynî ê wextan de, şewan ra û keye ra

Wextirawext mi aqil daynî, ê ke rîyê yew citaya awiran ra aqilê xo û qelbê xo pernayo 

Ez eşkera eşkera huyaynî, nimitkî zî bermaynî halê înan rê

Huyayîşê mi… 

Qet nêbo gerek huyayîşê mi ra xo bikerdinî keye û şewî

Her fekê mexrebî, yew kuçaya Mûşî ke tede darî çinê bî de mi înan pêt temîn kerdinî

Çimkî paşta mi huyayîşanê mi ra pêt bî ke înan gerek besebikerdinî şewan rê, keye rê û kuçeyanê bêdaran rê

Gerek ez şermezar nêkerdinî

Çimkî mi înan nêkerdbi

Çimkî mi tû kuçaya ke keye nêresena de vîndi nêkerdbi înan

O wext…

çêra ez tersena keye ra û şewan ra?

Feryad û Isyan

Cemal Süreya yew roportajê xo de vano, ‘’Sera 1931î de ez maya xo ra bîya. Sera 1937î de maya mi merdi. Sera 1944î de mi Dostoyevski wend û ay rojî ra ke huzurê mi çin o. Bîyografîyê mi ande yo.’’

Ez key ina cumleya ey bifikirîya, edilîyeno hîşê mi. Gelo yew însan, vera yew hunermendî ra hîsanê xo, senî inawa weş eşkera keno? Senî inawa vateyan pêano semedê yew nuştoxî ra? Cemal Süreya Dostoyevsk'î ra çandi hes keno?

Ewro ez cumleyê Cemal Süreya reyde destpê ino nuşteyê xo kena: ‘’Mi yew deyîri goştariti, mi dima şîîra a deyîri wendi û ay rojî ra ke huzurê mi çin o... ‘’

Rewna ra ke yew deyîri goştarena ez. Ez vaja des, şima vajê pancês seri est î. Ez qet ti ra eciz nêbena û fek ti ra veranêdana. Esil bi xo yew deyîri ney, di deyîrî yê. Labelê wirdî deyîrî zî wayirê eynî vateyan î, tene vatoxê înan cîya yê û cîya varyantani de ameyî wendiş.

Nameyê ina deyîri ‘’Feryad-ı İsyan’’ o û raya ewilîni mi Mazlum Çimen’î ra goştaritibî. Zafê kesî sey mi ina deyîri Mazlum Çimen’î ra goştarita. Çimkî şîîra ina deyîri, raya ewilîni hetê Mazlum Çimenî ra yena bestekerdiş. Cêr de ez ino xusus ser o hewna vindena.

Mazlum Çimen’î ra goştaritişî mi ra zaf dima mi dî ke Hozan Beşir zî ina deyîri waneno û wendişê ey, wendişê Mazlum Çimen’î ra zaf cîya yo. Hozan Beşir terzê xo de waneno ina deyîri. Wendişê Hozan Beşir’î de sazi dahîna vîş yena şuxulnayîş û deyîrbaz pey zimîya(yankı) vengê xo deyîri xemilneno. Seke şima zî zanê, bi hawayo pêroyî terzê Hozan Beşîr’î inawa yo. Ewtîya de ez lînkê varyantê Hozan Beşir’î ronena ke şima deyîra ey bigoştarî û fehm bikerî ez behsê senî yew deyîri kena: Lînk

Mazlum Çimen zî varyantê xo de sazi şuxulneno labelê esil bi xo pey enstrûmana ‘’ney’’i reng dano deyîri. Varyantê Mazlum Çimen’î de cayê ke tewr zaf weşê mi şinê, cayê ke ina neyi cenîyena yê. Ez ewtîya de lînkê deyîra Mazlum Çimen’î zî ronena ke ê ke hema nêgoştarita wa bigoştarî. Yan zî eke şima rewna ra nêgoştarita, wa bîra vîrê şima: Lînk

Ez wirdî varyantan zî zaf wext est o ke goştarena û wirdînan ra zî seyyewbinî hes kena. Seke wirdî varyantî, di keyneyê minê dilet î. Esil bi xo ‘’goştaritiş’’ beno ke çekuya raşt nêba semedê inê deyîran ra. Ez tene nêgoştarena, seke ez sey oksijenî ancena zereyê xo inê deyîran, seke ez deyîri mîyani de emir kena.  Labelê ez her wext nişna bigoştara û nêgoştarena zî. Çimkî inê deyîrî, deyîrê her wextî nîyê. Semedo ke kê inê deyîran ra tewr zaf keyîf bigîrê, gerek halê ruhê kê mûnasîp bibo. Eke ez yew gama normali yew gama rojaneyi de inê deyîran ra yewî abikera, seke ez vera a deyîri de yew bêhurmeteyi kena. Semedê goştaritişê înan ra gerek halê ruhê mi normal nêbo.

Heto bîn ra çîyo ke tewr zaf mi kaş keno inê deyîran, vateyî înan î. Mûzîkê wirdî varyantanê inê deyîran yew kinar, vateyê înan yew kinar… Seke mi cor de zî va, vateyê wirdî varyantan eynî yê, tene vatoxî û mûzîkî bedilîyenî.

Ewtîya de ez wazena vateyê înê deyîran binûsa ke şima nêvajê ino gêj vano se...

 

Mem nelere gark olmadı Zin’in ateşi için

Ferhat dağlar delmedi mi Şirin’in düşü için

Kusur ise her saniye her yerde seni anmak

Mecnun az mı yemin etti Leyla’nın başı için

 

 

Gözlerinin dokunduğu her mekan memleketim

Bakıver de uzamasın gurbetim esaretim

Ahmet Arif hasretinden prangalar eskitmiş

Beni böyle eskitense prangalı hasretin

 

Sana yine sana yandım Nesimi’de dün gece

Gözlerinle yüzüleyim bend olayım Hallac’a

Böyle hüküm buyurmuşlar Tanrılar divanında

Ha ben sana yollanmışım ha Muhammed miraca

 

Cümle cihan güzelleri yüzlerine ben örsün

Gözlerin balyozu oldu içerimdeki örsün

Ruhumdaki fırtınalar Merih’i usandırdı

Nuh'a haber eyleyin de gelsin de tufan görsün

Çi şîîrêka pîli! Çi şîîrêka dewlemend! Û çi şîîrêka hêzdar!

Bitaybetî cumleya ‘’ Ha ben sana yollanmışım ha Muhammed miraca’’ seke destê yew mehluqatî ra nêvejîyaya! Seke corî ra yew qatê bimbarekî ra helqetîyaya û ameya war. Yew însan zereyê xo de senî yew eşq bikirişo ke ina cumle ey ra teber bena? Senî yew cenî muhatabê ina cumle bîya ke ina dîna de emir kena? Axx! Çand emir lazim o semedê muhatab bîyayîşê ina cumleyî ra?
Labelê werekna tene yew cumle bibînê ke inawa mi têser têbin bikerdinî…Hele wa bêrî pêser pêro aşiqî, pêro şaîr û serxoşî… Wa bêrî pêser û bipeymawî giraneya cumleya ‘’Gözlerinin dokunduğu her mekan memleketim’’ î…Yew citaya çiman senî her ca kê rê kena welat? Axx! Ay senî yew welato ke mîyani de tene yew mêrdim emir keno?

Kê vateyanê yew deyîri ande begom bikerî û seran dima bander bibê ke wayirê inê vateyan kam o… Inê vateyî kam şîîri ra ameyî girewtiş û a şîîri, senî yew şîîr a? Eya, ez newe waqifê inê malumatan bîya...

Yew aşmi ra ver ez Istanbul’î ra ageyraynî Mûş, rayîri ser o ez yew şewi Malatya de embazêk hete de vinderta. A şewi, bişeklêko spontane ez înternetî de yew sîte ra bander bîya ke deyîra Feryad-ı İsyan'i, esil bi xo zaf yew şîîrêka pîli ra ameya girewtiş û nuştoxê ina şîîri bi nameyê Ozan Emekçi(Ali Haydar Levendiz) yew deyîrbaz o ke wareyê xo de deyîrbazêko namdar o. Ewtiya de ez wazena bikilmî behsê ino hunermendo serkewte bikera. Ozan Emekçi, kurdêko elewî yo û Maraş’î ra yo. Qirkerdişê Maraşî de pîyê ey yeno kiştiş û dima 1980î de hetê dewleti ra hemwelatîyî(vatandaşlık) ra yeno vetiş û surgunê Almanya beno. Di kitabe şîîran yê Ozan Emekçi estê ke nameyê kitabo ewilîni, Özgürlük Mahkumları yo û sera 1996î de ameyo çapkerdiş. Nameyê kitabo diyini, ‘’Feryad û Isyan’’ o ke 1998î de yeno çapkerdiş. Inê kitaban ra kitabê Feryad û Isyan'î yo ke ewro wesîleyê ino nuşteyî bîyo…

Kitabê şîîran ‘’Feryad û İsyan’’ seke qapaxê ey de nuseno, sey yew destani, yew şîîra dergi ra yeno meydan. Feryad û İsyan, hem nameyê ina şîîri hem zî nameyê kitabi yo û ina kitabi de tene ina şîîri ca gîna. Şîîra Feryad û İsyan, 77 heb çarane(dörtlük) ra yena meydan û deyîra Feryad-ı İsyan'i, tene çar heb çaraneyê ina şîîri ra ameya bestekerdiş. A sîte de şîîra Feryad û İsyan’i 77 heb  çaraneyî xo reyde ca gîna. Mi a şewi beno ke yew saeti ra vêşîr ina şîîri a sîte de wendi… Ge ge yew çaraneyî ser o ez panc daqqa vinderta. Ti mevaji sey çaraneyî ke ameyî bestekerdiş, çaraneyê binê zî zaf weş î. A şewi ez qayil nêbîya ke wendişî reyde ina şîîri biqedîya… Hema hema her çaraneyê aye, sey manîfestoyê yew hîsî bî. Semedo ke şima zî Şîîra Feryad û İsyan’i biwanî, ez lînkê a sîte ewtîya de ronena: Lînkê Şîîri 

Eynî şewi ez dekewta înternet ke kitabê ‘’Feryad û İsyan’’i biherîna. Eke tene yew kitabi, sîteya yew sahafî de vejîyayo rotişî. Mi ca de herînayi û ewro wexto ke ez ino nuşto nusena, ino kitab ha kişta mi de vinderte yo. Cî ko kewta mi dest, ay rojî ra çimê mi de seke yew kitabo bimbarek o. Fitrafê qapaxê kitabi ke mi cor de sereyê ino nuşte de ca dayo ey, kitabê xo ra mi kaş kerd.

Kitabê Feryad û İsyan’i raya ewilîni hetê Mazlum Çimen’î ra ameya bestekerdiş ke Mazlum Çimen û Ozan Emekçi, embazê yewbinanê gedeyeyî yê. Badê Ozan Emekçî bi xo zî Feryad-ı İsyan’i waneno ke lînkê wendişê ey zî ez ewtîya de ronena. O zî zaf weş waneno ina deyîri: Lînkê Deyîri

Tewr peyenê ino nuşteyî de ez wazena ke kitabê Feryad û İsyan’i ra ca bida yew çaraneyi û binê aye de zî zazakîya aye binûsa. 

  

 

         Eke îmanê mi est o birûyê to mujeyî to zî dînê mi

         Muhammed ageyreno Kabe la ey mi ti ya hetê mi

         Musa çogana xo ya namdari reyde çarmîxa xo reyde Isa

         Wa pêro bitemamî ey to bî çimê to ey mi

EY EVDALÊ AXIR ZEMAN! TI KURA VAZDENÎ ?

 ‘’… de vaji, ey evdalo lal û ker! Ma rê deyîranê dengjbêjanê koran vaji.’’

Ûmer Barasi inawa qedineno şîîra xo Vengdayîş’i. Ina şîîra xo de şaîr tayê persan perseno tayê kesan ra ke, cewabê inê persan inê kesan de zî çin ê. Inê kesan ra yewî zî yew ‘’evdal’’ o. Ina şîîri de evdal yew ray ‘’evdalê axir zeman’’ beno, yew ray zî ‘’evdalo lal û ker’’ beno.

Ez key ina şîîra Ûmer Barasiyî bigoştara ez çekuya ‘’evdal’’î ser o fikirîyena. Ez xo bi xo vana, gelo ma çandê kêm fikirîyenî ina çekuyi û muhatabanê aye ser o? Halbike ande yew çekuya weş a û bimehna ya ke. Hem çekuyi bi xo, hem zî muhatabê aye.

Salvador Dali - La persistencia de la memoria

Kê wexto ke ferhengan ra ewnîyenî, tirkîya çekuya ‘’evdal’’î sey ‘’gezgin, yoksul, derviş, abdal’’ ameya terîfkerdiş. Şarê ma zaza û kurmanc mîyani de ina çekuyi heyatê rojaneyî mîyani de zaf şuxulîyena û zafanê inawa mehnayan de yena şuxulnayîş: keso bêsere, kêso ke bêamanc emir keno, keso ke bê yew kar û debar o, keso ke têwgeyrayîşî xo reyde şarê zafanê ra cîya keweno ûsn. Yanî şarê ma mîyani de ina çekuyi, wayîrê yew şuxulnayîşo baş nîya. Eke kesêk ra ‘’evdal’’ vajîyeno, goreyê vatoxî yew kemaneya ay kesî est a.

Eke şima zî ferk kerd, corî de wexto ke mi şarê ma mîyani de şuxulnayîşê çekuya ‘’evdalî’’ îzah kerd, mi tim çekuya ‘’keso’’yî şuxulnayi. Çimkî ina çekuyi yew çekuya nêrî ya û hema hema bitemamî camêrdan ra vajîyena. Semedê yew cenî ra nêşuxulîyena. Helbet yew sebebê ina rewşi est o. Ina çekuyi tirkî de raşteraşt yena mehnaya ‘’abdal’’î û kokê çekuyi zî erebkî yo. Tirkî de zî çekuya abdalî, yena mehnaya derwîşo ke semedê fikiranê tarîkatê xo ca bi ca geyreno. Ey derwîşê veren zî tim camêrd bînê. Rîyê ino ra tirkî de zî semedê camêrdan ra şuxulîyena.

Çande ziwanê ma de mehnaya ina çekuyi bixerepîyo zî ma fehm kenî ke evdalê verênî, semedê yew amanco bimbarêkî ra ca bi ca bêsere bêsere geyraynî û tim feqîreyi mîyan de bî. Cilê înan kehan bî, sey yew belengazî bî la yew amancê înan estbi ke ino amanc maddî nêbi, manewî bi. Ewro zî ma her yewî ca bi ca semedê yew amancî ra bêsere geyrenî. Cilê ma kehan nîyê û ma teber ra sey yew belengazî nêasenî. La yew amancê ma yo bimbarek çin o. Amancê ma, pizeyê xo dekerdiş û mal pêserkerdiş o. Bitemamî amancê dûnyewî yê. Wextê axir zemanî, amancê ma yê îlahîyê ma ra girewtî û amancê dûnyewî yê dayê ma. Vera ino terampeyî(takas) de zî cilê ma yê kehanî newe kerdî. Û ma ra va ke wextê axir zemanî, vazdî! Vindertiş çin o, tim vazdî. Eke şima vinderî, cilê şima kehan benî, asayîşê(görünüş) şima beno sey yew belengazî û şima ay wext fekê şarê xo de benî yew ‘’evdal’’. Eke ma goş bidê ino wextê axir zemanî, ma benî evdalê ey. Evdalê axir zemanî. La eke ma goş nêdî ey, ma benî evdalê şarê xo!  Her di opsîyon de zî eleqeyê ma û evdalanê verênan çinê beno.

Seke şima zî veynenî, ez behsê hîrê tewir evdalan kena: evdalê verênî, evdalê axir zemanî û evdalê şarê xo. Inê heme hîrênan ra tene endamê gruba ewilîni, yanî evdalê verênî ‘’evdalê rastikînî’’ yê.

Evdalê verênî, hemt û halê xo ca bi ca geyraynî. Eke bibetelîyaynî, vindertinî. Ge ge rojan reyde vindertinî. Ge ge zî rojan reyde geyraynî. La ewro ma evdalê axir zemanî, yew daqqa nêzanî vinderî. Ma nişnê vinderî. Çimkî îmkanê vindertîşî, nêdîyayo ma. Ma gerek tim bivazdî.

Ez ewtîya de wazena yew pers şima ra bipersa ke esil bi xo ino pers, gerek peynîya ino nuşteyî de bibînê. Gelo tewr peyen şima key dormareyê xo de yew ciwano/a sebirdar(sabırlı) veynayi?

Çand wextî ra ver ma yew cemaatî de ronişte bî. Yew merdim yew qali kerd ke wesîleya ino nuşteyê mi bi. Ino merdim behsê wextê nikayînî de lezbîyayîşê heyatî kerdinî û yew heneki reyde yew nîmûne da. Va;

-          Yew mergê dima semedê meytî ra xitmê Quranî wanîyeno. La wextê însanan çin o ke 30 heb cûzan bigoştarî. Çimkî zaf derg rameno û ma gerek a tezîya dima şîrê sewbina cayan. Rîyê ino ra eke 30 heb telefoni ra eynî wextî de qeydê cûzan abikerî û bidê goştaritiş dahîna mûnasip nêbeno?

Dewamê teraqa xo de ino merdim behsê kilmeya rojî kerdinî û vatinê, ewro edî wext însanan rê bes nêkeno. Rojî ma rê kilm yenî, ma gerek yew rojî mîyani de hîrê çar heb karan bikerî. Rîyê ino ra dergbîyayîşê yew tezîye yan zî yew veyveyî, nêverdeno kê sewbina karanê xo bikerî.

Gelo şima zî ferq kerdo heyatê ma çandi lez bîyo? Ma çande lez têwgeyrenî û wextî çande lez qedinenî? Mesela şima vîr yeno, kam wextî ra ke 24 saetî edî şima rê bes nêkenî? Hefteyî yan zî aşmî bes nêkenî?

Heyato nikayîn û dewro modern de yan zî mavajî axir zeman de , yew daqqa ma rê vindertiş çin o. Seke her saeta ma programkerde ya. Wext ande pêt bîyo ke, semedo ke ma ey ra tapa nêmanî gerek ma zî pêt bibê. Ma çande pêt têwgeyrenî zî hewna ma nişnê wextî biresî. Ino pêt têwgeyrayîş zî hîş û mezgê ma xeripneno. Çimkî mezg, semedo ke wazeno ma tim pêt têwbigeyrî, gama ke semedê yew nefes girtişî ra zî bibo ma vindertî, ca de binhişmendîya(bilinçaltı) ma de inawa fikirî peyda benî: mevinderi, ti heme kesî ra tapa kewtî, biewnî şar to ra vîyart ûsn. Binhişmendîya ma inawa fikiran reyde weswese dana ma û hîşê ma betilnena, huzurê ma pernena.

Na ray yewna hetê ina mesela zî est o. Tarîxê inawa pêtbîyayîşê heyati, semedê ma ra zaf rewîn nîyo. Rîyê ino ra wucudê ma, fîzyolojîyê ma goreyê inawa pêt têwgeyrayîşî adapte nêbîyê. Ma  sereyê yew rojî de vanê, ma ewro çar panc heb karanê xo hal bikerî û şewi zî şêrî cayêk misafireyi. Labelê lingê ma, çokê ma û mezgê ma goreyê inawa yew rojî ra hema mûnasip nîyê. Rîyê ino ra wexto ke ma inawa yew rojo teşqaleyin vîyarna, peynîya rojî de wucud û mezgê ma zaf betelîyaye benî. Semedê ino ra yo ke ewro nêweşîyê zaf bîyê. Çimkî wucudê ma nişno ino têwgeyrayîşo pêt hewano, wucudê ma ino vazdayîşî rê bes nêkeno û timûtim îqaz dano, heremîyeno.

Wexto ke ez semedê folklorî ra xebetîyaynî, ez bander bîbîya ke veyveyê tewr ewilînî ge ge yew hefte ramitinî. Nizdîyê inê wextan mavajî vîst hîrês seri ra ver bîyê hîrê roj.  Nika zî bîyê di saet. Ewro ge ge pîlê ma yew şewi de şinê di heb veyveyan. Mêrdimê verênî yew hefte yan zî hîrê rojî yew veyve de kaykerdinî, şayî viraştinî yanî tehm girewtinî ay veyveyî ra. Bila qayil nêbînê ke ay veyve biqedîyo. Labelê ewro mêrdimanê ma rê di saet yew veyveyê salon bile zaf vîş yeno. Şinê yew veyve û yew saeta xo teber de vîyarnenî, saeta xelati(takı) ameyî, xelata xo pakenî û vazdenî teber şinê. Tene veyveyan de ney, yew tezîye de misafireyi de yan zî mavajî yew kare rojaneyî(günlük iş) de zî inawa bîyo. Ma whatsappî ra yew mesaj şawenî û eke ca de ay mesaj telefonê muhatabê ma nêreso, ca ma nêkeweno. Semedê şebeke yan zî înternetî ra eke da vîst sanîye ay mesaj muhatabê xo nêreso zereyê ma girîno. Eke muhatabê xo resa, na ray ma qayilê ke muhatabê ma ca de cewap bido ma. Eke yew merdim whatsappî ra yew saet cewap nêda ma, ma xo bi xo vanê her hal qayil nîyo mesajê ma biveyno. Çimkî goreyê ma, ewro mûmkin nîyo ke yew însan yew saet telefon nêgo xo dest. Ma bawer nêkenî ke yew merdim bê telefonê xo yew saeti vîyarno. Heto bîn ra ino hîrês çewres seri ra ver pîyanê ma eskereyi ra yew mektup erşawitinî û yew aşmi de ancax dewi resaynî…

Gama nikayini ra gama ke ma ha tedeyî ra tehm girewtiş xo vîr ra kerdo ma. Giraneya ey reyde ma emir nêkenî. Seke ma emir mîyan ra vêrenî. Temasê ma û heyati de mehna zaf kêmîyaya. Sey evdalanê verênan ma acêr qayme vazdenî labelê semedê tû amancê bimbarekî ra ney.Ma xo rê tayê amancê maddîyê viraştî û inê amancî nêverdenî ma heyati ra tehm bigîrê. Ma zî evdal î, labelê evdalê axir zeman î.

Charli Chaplin fîlmê xo yê namdar Modern Times de 90 seri var ino xisus ser vindeno. Ino fîlmê Chaplînî de însan, sey yew parçeyê makînayi yo, tim yew vazdayîşî reyde wazeno yew cayî bireso û bedilîyayişî wextî ra tapa nêmano. La semedê ino amancî ra estbîyayîşê xo fîneno orte û beno yew parçeyê sîstemî.

Ma gerek ino vazdayîşî mîyani de ca bi ca wext bi wext binê yew seya honiki de vinderî û xo ra bipersî. Ey evdalo axir zeman ti kura vazdenî?

PANAROMAYA YEW ROJÊ ÇELEYÊ 2006Î

Saet newî de ez raptapê dayî reyde hewnî ra warişta labelê qet ez qayil nêbîya hewnî ra wariza. Dayî qoweyê sobeyî sobe ra vetinî ke bera wela ey veng bikera û newe ra îzim deka. Şewi sobe dekerdinî la heta nimaj îzim qedîyaynî û qowe pirê weli bînê. Eke a weli veng nêbînê, kê nişnaynî newe ra îzim dekî.

               

Claude Monet - La Pie

Ewro pancês tehtîl newe destpê keno. Ez hewnî ra wariştbîya la qet nîyetê mi çinê bi ez cili ra wariza. Çimkî ceyran şi bi û zereyê odeyî serd bi. Binê cilê zî zaf germin bi. A gami nişka ra ame mi vîr ke çand roj esto ke milleti vana, ko vewri bivara. Perdeyê odeyî ma kaş kerde bi û teber kê ra nêasaynî. Mi hema ca de hîz da xo û ez şîya mi perde ant. Ez çi biveyna! Fekberê mehlayi serebin binê vewri de mendo û lap lap hema zî ha varena. Yew keyf mi girewt ke, ez hema hema nêfirraya. Fekê mi şi peyê goşanê mi resa.

    Mi gerek ay keyfê xo way û birayanê xo reyde bar bikerdinî la pêro hewnî de bî. Ma pêro yew ode de têkişt kuştakewtinî. Tewr sere de cila maya mi bînê û kişta aye de ma tek tek rêz bînê. La rêza şewi rakewtiş û nimaj wariştişê ma qet yew nêbînê. Ay rojî zî eynî inawa bibi. Yew birayê mi lîngê xo başna sero naybî û sereyê ey zî şi bi linga yew waya mi het. Yewna waya mi cili de çaprazkî dergkerda bî. Ma inawa heşt hebî way û birayî têkişt kuştakewtibî. Ode de yew boya girani virazîyaybî riyê ino ra.

                Mi fekakerde fekakerde varayîşê vewri temaşe kerdinî û mi xeyalî viraştinî. Gelo ewro ko ma rê senî şewi bêra?! Gudvewri, siriknayîş, kardanadam viraştiş ûsn çîyê ameynî aqilê mi û ez pirê keyfî bînê. A gami dayî qoweyê sobe reydi dekewti zereyê odeyi û va,

-          Paja aki wa hawayê odeyi bibedelîyo, paja aki!

Mi ca de paja akerd. Dayî yew kinari ra îzim dekerdinî sobe û yew kinari ra venda wayanê mi pîlan daynî ke hewnê xo ra warizê, cili hewanî û arayî bihedernî. La wayê minê pîlî kê vatinê qay merdî. Her nimaj beyntarê înan û maya mi de semedê ino hewnê înan ra mûnaqaşa virazîyaynî.

Badê pêro way û birayî mi tek tek wariştî. Ay nimaj, semedê arayî ra tewr werdo weş virazîya ma rê. Yew tepsîya patatî û qarme têmîyan kerdbi awka firingîyan reyde û vistibi firina sobeyî. Ino werd, arayî de tewr werdê weşan ra yewî bi ke ma qet ti ra eciz nêbînê.

Ma ecele eceler arayîya xo kerdi û min û birayê mino ke mi ra pîlêr o, ma xo vist teber. Datza û datkeynayê ma zî sey ma xo vist bi teber. Vernîya mehlayi dormareyê saetê 11î de pirê gedeyan bi. Gedeyê datanê mi zî zaf bî û semedê ino ra ma ca de qalabalix viraştinî semedê kaykerdişî ra. 

Ay roj ma yew qisim gedeyan gudvewri kaykerdinî, yew qisim cayê siriknayîşî viraştinî, yew qisim zî kardanadam viraştinî…

Di hîrê zimistan de hey ma yew mont girewtinê xo rê la ma ti ra nêvatinê mont, ma vatinê ‘’kûrke’’. La qet kûrki nêbi ay çî. Ay rojî zî mi kûrka xo xoradaybî, mi botê xo paykerdibî, kurikê xo antibî pantorê xo ser û mi lepikê xo yê sûr û zerdî zî dekerdibê destanê xo. Lepikê mi galatasarayin bî û zaf keyfê mi înan ameynî. La semedo ke rîsin bî, ca de hî bînê. Rîyê ino ra saet de hey ez ameynî zereyê keyî ke lepikanê xo yan pey sobeyî yan zî pey kalîlofera cereyanini ziwa bikera. Eke mi ziwa nêkerdinî, destê mi zaf cemedîyaynî. Mi rê bimendinî, ez qet qayil nêbînê teber caverda û bêra zereyê keyeyî. La ez mecbir mendinî. Heto bîn ra ez ke ameynî zereyê keyeyî, vit û vitê dayîyi destpê kerdinî. Vatinê, edî bes o, to xo kişt, cilê to pêro hî bî ûsn. La xemê mi de nêbi. Mi vatinê wa hema lepikê mi ziwa bî û ez xo bifina teber. Tabî tene lepikê mi ney, kurikê mi zî tim hî bînê û lingê mi cemedîyaynî. Çimkî botê mi bêqalîte bî û vewri girewtinî zereyê xo. La semedo ke kurikê mi tene yew cita nêbî, mi ê ke hî bî vetinî û sobe yan kalîloferi veri ranaynî û sewbina kurikan paykerdinî. Heta ke ê neweyî hî bibê, ay hîyê ziwa bînê. Vewri de kaykerdişî ra dest û lingê mi zî cemedîyaynî, inê molayan de mi sobe ver de dest û lingê xo zî germin kerdinî.

Yew molaya kiri dima mi hewna xo vist teber. Ma embazan reyde di grubî viraştî û gudvewri kaykerdi. Gudvewra ma ge ge zaf xidar bî û ma zorê yewbinan berd. Ge ge pîlê ma zî dekewtî ma mîyan û ma înan reyde gudvewri kaykerdi. Yew datê ma yan zî yew datzayê mayo pîl eke ma reyde kaybikerdinî, ma pêro gedeyî yew poli de bînê, o zî tene yew poli de bînê. Eke ay merdim ma gedeyan ra yew bitewiştinî homa ardimcîyê ey bibo! Ay gede girewtinî dekerdinî binê vewri vetinî, dekerdinî vetinî. Pey vewri rîyê ey şutinî. Gerek kê xo ey dest nêvistinî:) Ay roj zî yew datê ma nişka ra sey vergî xo ma mîyan ra kerd. Seke yew verg, xo pesê mîşneyan ra keno. Ma gedeyî her gu yewî vila bîyê yew kinar. La yew datzayê mi teweşîya. Dato pistanê ey pirê vewri kerd û caverda:)

Badê ma gudvewri ra eciz bî û ma yew siriknayeyo derg viraşt. Vewri ser siriknayîş, eke kê bi payan reyde bikerdinî kayêko zaf qlas bi. Heme kes heqê ey ra nêameynî. Ma pey lingan û pey huyeyi yew cayo ke tede meyil esto de yew siriknaye viraşt. Ewilî ma pey naylonan xo siriknaynî ke wa siriknayeyê ma pêt û rind bibo. Yew wextirawext ma xo pey naylonî sirikna û siriknayeyê ma pêt bi. Dima ma destpê kerd û pey payan xo sirikna. La lastikê(sewlê) heme kesî semedê payan reyde xo siriknayîşî ra mûnasip nêbî. Tayê embazî rap û tap erdgunaynî û ma pey înan ande huyaynî ke ma paşt û pize ra bînê. Siriknayîşî de ma tene xo siriknayîşî ra tehm nêgirewtinî, inê erdgunayîşî zî zaf keyfê ma ardinî. Eke kê erd bigunayanî, ganê kê dejaynî, kê hî binê û govdeyê kê cemedîyaynî. Ez yew di ray erdgunaya la erdgunayîşê mi pîs nêbî. Ez heqê siriknayîşî ra ameynî.

Keyneyanê mehlayi zî gudvewri kaykerdinî û kardanadam viraştinî. La heqê kardanadamî ra nêameyî û ma lajekan înan rê ardim kerd. Ma kardanadam viraşti la ma nişna hewicî û zeytunî peyda bikê. Ma zî herinda zeytunan de kereyanê wirdîkan û herinda hewicî de zî yew qirançi(çırpı) şuxulnayi.

Teştareyi ra pey dormareyê saet hîrê çar de dayî venda ma da û va;

-          Bêrî tike çî borî. Şima gêst mirenî.

      Ande kaykerdiş ma veyşan verdabi. Ez û birayê mi ma vazdayî şî zere ke sofre rakerdeye yo û wayê ma û birayê mayo şenik ha sofre ser ronişteye yî. Sofre ser helewîya qilnaya est a… Ina mêratmenda eke kê sade biwerdinî weş nêbî labelê eke kê hakê reyde biqilnaynî, bînê sey cebayîri. Ma pêrinan ti ra zaf hes kerdinî. Mi hema ca de sey vergî xo tira kerd û yew tabaxi qednayi. 

     Sobeyê ma yew gami adir ra nêkewtibi. Wexto ke ma helawî werdinî gum û guma sobeyî bî. Eke sobe biveşaynî, tim yew çaydana elemoni û gumgumi(gümgüm) ey sero bînê. A gami zî çaydani sobe sero gireynî û çilkê awki çaydani ra perraynî kewtinê sobe sero û ca de vîn bînê. Vengê inê çilkan ciz ciz ameynî goşê mi û mi zî loqmeyê xişnî binê helawî ra kerdinî ke ca de ez xo mird bikera. Eke ez pêt têwnêgeyraynî û loqmeyê mi xişn nêbînê, verganê bînan helawî qedinaynî û ez tam mird nêbînê. :)

      Helawî dima ma hewna ca de xo vist teber. Ay roj heta ke biqedîyo gerek ma tehmê vewri tam bivetinî. Çimkî vewri tim tim nêvaraynî. Ma teber de tikêna kaykerd û ma tam xo betelna. Pêro cilê mi hî bî. Mi di citey pantorî û hîrê citeyî kurikî bedilnaybî heta a gami. Riyê ino ra fekê dayî yew daqqa nêvindertinî. Çimkî çande cilê ma kutîn bibînê, dayî û wayanê mi pîlan rê ande kar vejîyaynî. Çimkî ay cilanê ma înan şitinî. Rîyê ino ra vewri de kaykerdişê ma weşa înan nêşînê.

     Saet 16-17î de ma ameyî keye. Edî dîna tarî bînê. Ma tayê xo germin kerd la dayî ma rê yew kar vet. Esil bi xo key vewri bivaraynî ma ino kar kerdinî. Eke vewri bivaraynî, tayê kergê ma nêzanaynî şêro zereyê pirnikê xo. Eke nêşînê zereyê pirnikî, teber de yan serdî ra merdinî yan zî verg, luyi û kutikan înan kiştinî. Rîyê ino ra her mexrebî ma gerek pêro kerganê xo bidekerdinî pirnik. La semedo ke kergî ma vîş bî,  gerek kê vîş kesî bişuxilîyaynî. Ez, birayê mino pîl û hîrê çar heb wayê mi ma pîya şîyê teber. Vewri 40 cm resaybî û ma destpê kerd ina vewri mîyan de kergî xardayî.J Karêko zehmet bi la  semedo ke vewri est bî, ma gedeyan ino karî ra zî zewq girewtinî. Kergan pirnik dekerdiş, ge ge nêm saet zî ramitinî.

Heta ke ma pêro kergan dekerdî pirnik, dîna tam tarî bî. Ma ageyrayî keye ke şama ma hedra ya. Şami de meqerne û mercîyi estbî. Mercîyi pey pîyanzo wişkî zaf weşi şînê. Ez mercîya germini reyde pîyanz werdişî ra zaf hes kena.

Wexto ke ma şama xo werdinî, televizyona ma zî akerda bî. La semedo ke vewri varaynî, anten weş sînyal kaşnêkerdinî û  televîzyoni veş nênawitinî. A gami televîzyoni de xeber meberî est bî. Rîyê ino ra a saeti televîzyoni weş nênawitinî zî çî nêbînî la emşo dîzîyê ma Acı Hayat estbi û gerek saeta dîzîyi de weş binawitinî. Ma ino dîzî ra zaf heskerdinî û ma pêro way û birayî temaşe kerdinî. Heta pêro mehla temaşe kerdinî. Ma zî pizeyo safî ra waştinî ke saeta dîzîyi de wa televîzyoni weş binawna. Gerek semedê ino ra zî vewri bivindertinî û va çinê bibînî. Çimkî televizyona ma çanaxî ra ney anteni ra besta bî û tene hewt heşt hebî qanalî nawitinî. Eke vewri bivaraynî yan zî vayo pêt bibînê, anten de problem vejîyaynî û sînyalê televîzyoni ca de şînê. 

Heto bîn ra ceyran zî yew problemo pîl bi. Wexto ke zaf vewri varaynî, ceyranê dewi koki ra şînê û ge ge hefteyan reyde nêameynî. Şewi ra vewri nêvindertibî û ma pêro tersaynî ke ceyranê ma koki ra şêro. Eke ceyran bişînê hem ma nişnaynî dîzîyê xo temaşe bikerî hem zî rojan reyde ma televîzyoni ra dûr kewtinî. Ge ge zî eke ceyran bibînê zî zaf dûşik bînê û televizyona maya delalî, qet nêabîynê bile. 

A şewi ceyran yew di ray şi û ame. Her şîyayişê xo de dahîna duşik ageyra. Raya peyen de televîzyoni semedo ke ceyran dûşik o, nêabîyi. Ma zî semedo ke ceyrano ke şino televîzyoni wa quwwetin bibo, pêro lambayî, pêro makîneyî qefilnayî. Ino taktik ge ge pere kerdinî ge ge zî ceyran ande duşik bînê ke pere nêkerdinî. Emşo şansê ma ra televîzyoni abîyi. 

Ma destpê kerd dîzîyê xo temaşe kerd. La wexto ke ma ozetê dîzîyî temaşe kerdinî, sinyal şînê ameynî. Ma zî nowbeti reyde tek tek şîyê serê banî û anten tada ke newe ra sinyal bêro. Yew ten şînê banê ser anten tadaynî û yew ten zî pajaya ode ra sereyê xo vetinê. Inawa wirdî tenî yewbinan reyde qalkerdinî û key sînyal biameynî, keso ke banî sero yo, edî anten nêtadaynî û ameynî war. Wexto ke ina eskereya ma dewam kerdinî nişka ra pêro ceyranê dewi şi.

Şîyayîşê ceyrani yew heti ra ma qehirna û yew heti ra zî keyfê ma ard. Zatenî semedê anteni ra ma nişnaynî dizi temaşe bikerî. Mehla de televizyona antenini tene keyê ma de bî, ê binan xo rê çanaqî girewtibî û televizyona înan dîjîtali bî. Rîyê ino ra varayîşê vewri sînyalê înan nêberdinî. Ceyran ke şi, ma zanaynî ke tene ma ney pêro mehla edî nişnaynî Acı Hayat temaşe bikero. Semedê ino ra zî keyfê ma ameynî. Şîyayîşê ceyranî, ma pêro keyeyan kerdbi seyyewbinî(eşit).

Ceyran ke şi ma hema ca de ‘’lûkis'' panayi. Lûkisi zatenî tim yew kinarê odeyê ma de ranaye bî. Ez nameyê ‘’lûkisi’’ kura yeno nêzana labelê çekuya ‘’lüks’’ reyde tû eleqaya aye çinê bi ez ino veş zana.J Çimkî makînaya feqîran bî. Yew sereyo camin yew tipa şeniki ra kerdinî û zereyê ino camî de yew perde bînê. Gazê tipi veradaynî û adir ay perde ra naynî. Inawa pey roşnî viraştinî.

Ma lûkisi panayi û ode de roniştî. Kila adirê sobeyî zî yew daqqa nêvinderti. Hemtê halê xo de veşaynî. Roşnê adirî, qula qapaxê sobeyî ra vejîyaynî û serê sobeyî de daynî tawanê odeyî ro.

Semedo ke ma nişnaynî dîzî temaşe bikero keyfê ma pera la semedê şewanê bêceyranan zî planê ma tim hedre bî. Ma banderê inawa şewan bîbî. Birayê mi va, ma kibrîteki kay bikerî, yew waya mi şenik va, ma mîçikfir kaybikerî. Heto bîn ra waya mina pîli zî va, ma îsîm şehîr hayvan kaybikerî. Kayê îsîm şehîr hayvan ma pêrinan rê dahîna bimentiq ame û ma destpê kerd ino kay kaykerd.

Dormareyê yew saet ma îsîm şehîr hayvan karkerd û dima ma tada kirbîteki. Kirbîteki kayêko kutişî bi. Rîyê ino ra keyfê ey cîya bi. Ma zaf keyfî reyde kaykerdinî.

Kirbîteki dima edî cila ma rakerdi wayanê mi. Wextê rakewtişî amebi. Ma şîyê cila xo semedê rakewtişî ra. A gami maya mi yew tencereyo şenik şito girnaye ma rê ard. Her şewi rakewtişî ra ver şito girnaye werdiş, keyê ma de yew edet bi. Dayî vatinê, ino şit biwerî, wa pey nêweşî şima ra dûr bikewa.

Şitî dima her kes şi cila xo û ma lûkisi qefilnayi. La cili de beyntarê ma de teraqi dewam kerdi. Ma muhasebeya ay rojî, ay kay û kelbitî kerdi. 

Badê mi dî birayê mino şenik dayî ra waşt ke ey rê estanik vaja. Cila ey kişta dayî de bî. Dayî ewilî qayil nêbî labelê wexto ke o israr kerd teselîya dayî kewti û va;

-          Ez to rê kam estanik vaja?

Birayê mi va;

-          Estanika ke keyneki semedê birayanê xo ra şona pey hewt koyan û hewt royan...

Ina estaneki estanekanê dayî mîyani de estaneke tewr dergi bî. Dayî ewilî qayîl nêbî, waşt ke yew estaneka kilmi vaja û badê rabikewa. La israrê birayê mi teselîya aye visti û destpê kerd va;

-          Ca ke est o ca ke çin o…

Ez a gami tawanî ra ewnîyaynî û rojo binî fikirîyaynî ke ma embazan reyde çi kaybikerî. Roşnê adirê sobeyî, qula qapaxê sobeyî ra daynî tawanî ro û veşayîşê îziman ra çit çit çit veng vejîyaynî…

SERNEWE

Wareyê ma de sernewe, goreyê teqwîmê rûmîyi bimbarek benî. Ma heta wextê nizdîyan zî serneweyê teqwîmê mîladî de tû çalakî nêkerdinî. Inê serranê peyênan de edî hem serneweyê teqwîmê mîladî de hem zî serneweyê teqwîmê rûmî de çalakîyî yenî viraştiş.

Sernewe de çalakîya tewr pîli koseyey a. Koseyeya ke sernewe de bena, koseyeya veyveyî manena. Tayê xortî xo xemilnenî û riyê xo gînê. Beyntarê xo de yew xorti zî sey vêki xemilnenî. A vêki gînê beyntarê xo û ber bi ber geyrenî. Koseyanê verênan yew deyzini girewtinî sereyê yew vaştirî ra bestinî, tîj kerdinî û tim xo dest de têwşanaynî. Eke dewijan ra kes têkilê vêki bibînê, koseyan pey a vaştirî daynî piro. Inawa vêki miqat kerdinî. Koseyê nikayînî, çuweyan reyde vêki miqat kenî.

Verê dewijan tene sey bastîx, hinarî, kesme, helawî ûsn çîyan daynî koseyan. Wextê verênan de pere dayîş çinê bi labelê nika edî pere dayîş zî vila bîyo. Dewijî koseyan  ra vanê ‘’kaybikî ma dima çî danê şima’’. Ge ge vatişê dewijan reyde ge ge zî xo bi xo koseyî govendi gînê.  Ina govendi, ge ge fekberê dewijan de ge ge zî zereyê keyê înan de bena.

Koseyanê verênan tewr peynî de çîyo ke pêser kerdo, berdinî yew keye û wayirê ay keyeyî pey ay çî koseyan rê ‘’pelxaçi’’ viraştinî. Nika, koseyî çîyo ke pêser kerdo, beyntarê yewbinan de parekenî.

Tayê dewanê de dewijan tene dewa xo mîyani de semedê koseyeyi geyraynî, tayê dewan de zî dewijî tene dewa xo de ney, semedê koseyeyi ra sewbina dewan zî şînê. Yew wextê verêni de dewijî heranê xo weyniştinî, lûlî û elboneyê xo cenaynî û roj bêtim dewi bi dewi geyraynî û koseyeyi kerdinî. Ge ge orteyê teştareyi berê dewijan kutinî.

Wextê verênan de sernewe de geyrayîşê koseyan dormareyê hîrê roj ramitinî. Ewro edî tena şewa serneweyî de geyrenî.

Tayê dewan de zî dewijan sernewe de koseyeyi nêkerdinî. Sernewe de aşikî yan zî sewbina dewan ra koseyî ameynî inê dewan. Aşikî sernewe de dawil û zirna reyde ameynî ber bi ber geyraynî û vatinê ‘’sala nu, heqê me bide!’’.  Dewijan zî vatinê ‘’heta ke şima kaynêkerî ma çî nêdanî şima’’.  Aşikan yew dewi de mexrebî destpê kerdinî heta orteyê şewi inawa geyraynî. Dewijî zî înan reyde govendi girewtinî.  Aşikan wextê sernewe de her şewi inawa şînê yew dewi. Dewijan sey bastîx, hinarî, kesme, helawî ûsn çîyan daynî aşikan. Çîyo ke dewijan daynî aşikan, ti ra vatinê ‘’geşt’’. Wexto ke edî aşikî semedê sernewe ra geyrayîş caverda, her dewi de dewijan bi xo destpê kerd koseyeyi kerdinî.

Sernewe de dewijan xele tirnaynî, helawi mîyani kerdinî û inawa ‘’qawit’’ viraştinî û werdinî.

Sernewe de tayê dewan de gedeyî û xortî şînê yew bano berzî ser o û yew gilzeyê velgî yan zî yew gilzeyê çaran veşnaynî. Dima ay gilzeyo ke veşeno, hewanaynî û yew aîle yan zî yew babi ke xo rê sey rakîb dînê, ti ra vatinê ‘’wa kila ma keyê şima ser o ba!’’. Na ra vatinê ‘’kila hajîyan’’.

            Derheqê koseyeyi de çîyo tewr ewilîno ke yeno mi vîr, kutişê koseyan bi. Yew şewa serneweyi de ma keyê datê xo de bî. Gedeyê datê mi û ma çand heb way û birayî. Nişka ra koseyî dekewtî zereyê odeyî û pey çuwayanê xo birayê mino pîlî, datza û datkeynaya mi kutî. Zûrî ra zî ney ha, kê vatinê qay ma dişmenê înan î. Zereyê dewi ra ameybî û nîyetê înan çî arêkerdiş nêbi, kutiş bi. Ez a şewi 7-8 serre bîya çinê bîya. 

            Wexto ke ez tikêna pîli bîya mi hefteyan ra ver koseyeyi pawitinî. Şewa serneweyi de ma çand embazî yewbinan têbestinî, çimê xo digîrnaynî û keye bi keye geyraynî. Labelê ma mehlaya xo ra vêşîr tene şînê lojmananê mektebê YÎBO'yî. (Ma bi xo zî ino mektebî de wanaynî.)Mehla de cîranan zafanê meywe, çerez ûsn çîyê werdî daynî. Labelê lojmananê mektebî de malimê ma estbî û înan tim perey daynî ma. Yew yew ray malimê zaf tersaynî cilanê ma ra û qijaynî, berê xo rîyê ma ra padaynî.

            Pîlê ma, ma teşwîk kerdinî semedê koseyeyi ra. Eke ma bivejeynî koseyeyi yan zî koseyî biameynî key ma, keyfê ma û ey pîlanê ma ameynî. Mehla ma ra caran koseyan destveng nêageyraynî. 

            Ewro zî şewa serneweyan de koseyeyi wareyê ma de dewom kena û gedeyî xo têbestenî, vejîyenî koseyeyi. Kultirê mayo verêni ra sey koseyeyi kêm kêm edetî estê ke ewro hema zî inawa yenî caardiş.

---