DARÎ Û TENATÎYA ÎNAN

 Darî... Gelek tayê çî esto ke wîna heyatê ma de zaf ca gêno û ma sero ande tayê qal kenî. Ma sero wîna tayê ronişenî û fikirîyenî. Raşte zî ma çand ray, wexto ke seya yew dari de ronişenî,  a dari sero derg û dila fikirîyenî? Cins, emir, berzey û herayîya ya sero... Ma ra ver kam binê a dare de ronişto, arisîyayo, rakewto, huyayo yan zî bermayo ? Çand kesan binê a dari de tereqnayo ? Dari şahîdê çand serebûtan bîya?

Kê şinî inê persan bizêdnî helbet. Labelê ina raştî nêbedilîyena: Ma daran sero nêfikirîyenî.

Ewro ez ina babete sero sey şibake ino nuşte nusena û bi mehnaya pêroyî de daran sero, bi mehnaya xisusî de zî teneyîya daranî teneyan(Yalnız ağaçların tekilliği) sero vindena. 

EWILÎ

Şaîro romayij Vergîlîus di henzar sere ra ver wîna vano, ''Mi zaf dîyo, gilê yew dari, bişeklêko bêzirar beno gilê yewna dari. ''

Derheqê estîyeyê(varlik) daran da ino vate xeylêk mûnasîp o. Ê wîna nebatê sosyal î.

 Darî, kokanê xo yê dergan reyde vengêko însan nêeşnaweno reyde qal kenî yewbinan de. Her dari cîranê xo reyde têkilî ronena.  Semedo ke darî û însanî hetê fîzîkî ra yewbinan manenî(Pay ra vindertiş, kok-lingî, govde, gil-polî) çermsurî(kızıllderili) semedê daran ra vanê ''Darî, bîrayê ma yê ke payra vindenî yê.''

Kinara binê ra hetê sosyolojî ra zî darî û însanî yewbinan manenî. Mavajî kitaba  Ağaçların Gizli Yaşamı: Ne Hissederler, Nasıl İletişim Kurarlar (2016) de Peter Wohlleben vano ke sey barkerdiş, têreyde hereket kerdiş ûsn. têwgeyrayişî, hetê daran ra zî virazîyenî. Goreyê nuştoxi darî, yewbinan reyde têkilî ronenî û yewbinan pawenî. Ino zî pê buya xo û pê vengêko zaf sist reyde kenî. Inê vengê inan ande ke sisto, însanî nêeşkenî ey bigoştarî.

Têkilîya daran û yê însanan, tarîxê însaneteyî reyde yew o. Darî, her wext însanî rê bîyê setar. Însan betelîyayo û şîyo binê seya ci de aresîyayo. Taluke ra perrayo û şîyo serê dari, xo pawito. Îzim, velg û çaranê dari ra havil dîya. Semedê ina têkilîya xortî ra, hafizaya însanî de dare tewir tewir şeklan reyde ca girewto. Kultirî, dînî, tarîxî ûsn... Ande ke ina têkilî xort a, xelikîyayişê însanî meyweyê darî ra bestîyayo. Seke şima zî zanî Adem û Hawwa dara qedexe ra meywe wenî û cinnet ra teber benî. Ina hîkaye sewbina dînan de sewbina tewiran de vajîyena labelê hema hema pêrinan de werte de yew dari est a. Ma tîya de cuya însanî sero bandora dari veynenî. 

Tarîxê kurdan de zî dari, wayirê cayêko giring a. Tewr nimuneyo namdar hîkayeya îxanetê Harpagos o. Qiralê Medan Astyages, hewnê xo de veyneno ke miyanê faqanê keynaya ci Mandane ra yew meybe(asma ağacı) vejîyena, xişn bena û pêro asya gêna binê pelanê xo. Qiral riyê ino hewnî ra gedeyê Mandane Kyros tira gêno û dano Harpagos ke gede bikişo. Harpagos gede nêkişeno ü badê zî serebûtê ke şima zanî yenî Astyages sero û dewleta Medan rijîyena.  Tîya de heme çî yew hewn de veynayişê dara meybî reyde destpê keno. Hewna dari.

Heto binî ra kultirê ma de zî xeylêk cayê daran est o. Mavajî estanika namdar Pisîng û Cinî de, heme waryantanê ci de, pising şina dari ra velg yan zî çar wazena. Hewna, gelek kayê gedeyanê ma pê dari kay benî. Mavajî bir, eçi ûsn.

Semedo ke kurdî, tarîxî ra nat coxrafyaya koyin de ciwîyayî, têkilîya înan û yê daran goreyê sewbina milletan dahîna xort bîya. Wexto ke ma vateyo namdar, ''Koyan ra vêşîr dostê kurdan çin o'' vanê, esil bi xo çîyo ke ma qest kenî tene koyî nîyê. Çimkî koyî ke rit û repalî kê re ne benî setar ne zî dost. Eke koyî de dari çin a, ay ko nişno kê bigiro verika xo. Riyê ino ra ma şinê vajê ke tena koyî ney, darî zî dostê qedîm yê kurdan î. Ina dosteyi ra yo ke ma kurdî daran ra zaf îstîfade kenî. Eyn şekilde ma zaf qiymet zî danê înan. Dewan de heme zî keso ke yew ban virazeno, ca de kişta banê xo de yew dari roneno. Tena semedê seya ci ra zî bibo, wîna keno.

Kê ewro dewanê kurdan ra biewnîyê, nîspetê keyeyê bêdaran goreyê ê bînan xeylêk kêm o. 

Mavajî  dîsê ay ban sey kê rê keno, labelê ay dewij herinda seya banî ra şino seya darî de ronişeno. Seya dari, huzir dana ey, dahîna honik a.

Mi zaf dîyo ke merdimo extîyar, keyê ci dahîna honik bibo zî mînderê xo gêno û şino binê tuyere de rakuweno. Tene vengê têşinayişê pelanê a dari ey rê bes o.

Tîya ra aseno ke, beyntarê însananê ma û daranê ma de wextî reyde yew têkilîya nêasaya virazîyaya. Yew têkilîya hîssî. Jenerasyonê peynîyan ney la jenerasyonê verînan de ina têkilî hema zî zaf xort a.

Eke rayirê şima Dîyarbekir de kewto Park Orman yan zî Koşuyolu Parki, şima veynenî ke zafê extîyarê ha binê daran de ronişteyî. Zafanê keyê inê merdiman de  klîma yan zî vantîlator est o. Labelê ê xo kaş kenî binê ay daran. Kê ewnîyenî ke mîneyê xo danê kokê dari ver û ronişenî. Çimkî emrê inê mêrdiman zafanê dewan de vîyarto. Mîyanê dar û beran de. Edî dewe de gedeyê înan nêmendî, yan zî vera sewbina sebeban ra ameyî bajar. Dewe xo reyde nêanî la dewijeyi xo reyde anî. Inê daran ra zî buya dewa înan yena. Mi bi xo Koşuyolu Parki de wîna zaf mêrdimî dîyê. Ez tayênan şinasnena zî. Pîranij î. Eke saet 17:00 beno, yew mînder yan zî karton gêno û şino park de binê yew dari de heta mexrebî ronişeno. Ge ge tene ge ge zî embazanê xo reyde.

TENATÎYA DARAN

Behso ke mi cor de kerdo, bi mehnaya pêroyî de yo. Ez tîya da babeta nuşteyî teng kena û behsê tenatîya daran(Ağaçların yalnızlığı) kena. Tik û tenatî. Esil bi xo çîyo ke semedê ino nuşteyî ra hêz da mi, ino qisim bi. Heta mi va ez tene ino qisim binusa, mi vîr ame ke ma daran sero zaf kêm fikirîyenî, badê mi fikirê xo bedilna û mi cor de tayê behsê daran sero nêvindertişê ma kerd. Çi sereyê şima bidejna, destpê bika...

Yew aşm ra vêşîro ke mi destpê kerdo ez Mûş de ciwîyena.  Wexto ke Pîranî ra yena Mûş, ez rayirê Pasurî şuxulnena. Beyntarê Pasur û Mûşî de wareyo namdar Şenyayla est o. Kê wexto ke pê ereba Pasurî ra yenî Mûş, kê ino ware ra vîyarenî. Ino ware xeylêk berz o. Rakimê ci dormareyê 2 henzar metre yo. Rayêk ez Pîranî ra ameynî Mûş, Şenyayla de ez raştê manzarayêk ameya. Kişta rayirî de yew dari yew tepeyo şenikî de tik û tena berz bîbê. Ez cînsê ya nêzana. Simzêr manaynî labelê ez vana qay simzêr nêbî. Raşte zî ez zaf cînsê ya reyde eleqedar nêbîya. Çimkî dîmeno ke ardo meydan zaf daha bala mi anti. Çîyo ke ino dîmen weş nawnaynî, tena heybetê dari nêbi. Kê wexto ke rayirî ra ewnîyaynî, peyê darî de koyê Andokî pêro îhtîşamî xo reyde manzara temom keno. (Koyê Andokî, 2840 metre yo û koyo tewr berz yê Dîyarbekirî yo.Sîndoranê Pasurî de maneno) 

Mi ke ina manzara dî, ca de mi ereba edilnayi û fitrafê ci antî. (Ez kinar de inê fitrafan ra di heban ronena.) Labelê mi nişna ereba ra roba û şêra dari hete. Ino zereyê mi de mend.

Ande ke weş ba mi şîyê ina dari û manzaraya ci, ez çand hefteyan dima Mûşî ra kewta rayir û semedê ina dari ra ez 30-40 km rayir şîya. Şîya binê ina dari de ronişta. Binê ya ra manzaraya koyê Andokî dahîna weş asaynî. Weş va zî leqaynî. Ayom zaf weş bi. Gelek weş vîyart weyra de wext. Ez binê a dari de ronişta û xorîn xorîn fikirîyaya. Mi ya reyde qal kerd. Ziwanê ya çinê bi la mi bawer kerd ke goşê ya est bî. Seyê yew extîyaro 100 sere ez goştarita. Qala mi qet nêbirnayi. Mi xo veng kerd û ez ageyraya.

Heme hawayê daran rind o, belê. Ê ke daristanan de yî, ê ke goristanan de yî. Ûsn... Labelê darî ke wîna tik û tena yew tepe, werteyê yew hêga yew deşt yan zî yew eyni sero yê, zaf bala mi ancenî. 

Herman Hesse kitaba xo Wanderîng; Notes and Sketches(1920) ke binameyê Ağaçlar açarîyaya tirkî de wîna vano; ''Daristanan û darê ke sey gelan pîya ciwîyenî rê heyrana ez. Darî ke tik û tena vindenî rê dahîna heyrana ez. Inê tewir darî, sey însananê tenayan î. Sey mûnzevîyan ke tayê sebeban ra remenî şinê ney, sey însananê pîlê ke tena mendî, sey Beethoven û Nîetzsche yî. Dîna inê daran sero gurnena, kokê înan bêpeynî resenî la bêpeynî de vîndi nêbenî nêşinî. Pêro quwwetê xo reyde wazenî ke xişn bibê û estbîyayişê xo bidomnê. ''

Herman Hesse inê vateyan reyde, hîsanê mi tercume kerdo. Darê ke tik û tena vindenî...Yew eynî sero, orteyê yew deştî de, leweyê yew koyo rût û repal de... Dîmeno ke anê meydan... Inê daran ra ez saetan reyde biewnîya eciz nêbena. Tenatîya înan, tenatîya mi ana mi vîr. A venganey mîyane de heybetê xo reyde berz bîyayişê înan... Tik û tena biseran reyde emrê xo domnayiş... Hewna zî çareyê înan tokerde yo, berz o. Linganê xo sero şinê vinderî, vera pêro talukeyan de. Muhtacê yew wita awka kesî nîyê. Xo bi xo yew emrê înan est o. Her halê înan tenatî ya. Esil bi xo seke tenatî, yew dari bîya. 

Çand kesan rê bîyê setar, bîyê keye ? Çand însanan û heywanan binê înan de cîfê xo veredayo? Çand kesî binê înan de tereqnayo? Şahîdê çi tereqan çi serebutan bîyê? Çand teyrî ameyê gilanê înan ra vindertî? Înan ra çand heban inan de halînê xo viraşto?

Pêro inê persî têrerêz benî û vêrenî hîşê mi ra. Wexto ke ez wîna daran veynena.  Raştekî veynayiş ney, eke ez fitrafanê înan zî biveyna binê bandora înan de manena. 

PEYEN SERO

Darî, sey însanan hem komelkî hem zî yewhumarî(bitirkî: tekîl) ciwîyenî. Seke şima zî zanê, darê ge ge pîya daristan anî meydan ge ge zî tek bi tek cîya ciwîyenî. Însanî zî wîna nîyê gelo?

Ma ge ge tik û tena manenî yan zî xo tik û tena verdenî. Wîna ciwîyenî. Ge ge zî ma însananê bînan reyde cuya xo domnenî. Tîya de misraya şaîro namdar Nazim Hîkmetî yena kê vîr: ''Ciwîyayiş sey yew dari tene û azad/ û sey yew daristanî birayî reyde'' 

Ina misraya şaîrî seke semedê babeta ma ra vajîyaya. Ino qismê misra dahîna bala mi anceno:

 ''Ciwîyayiş sey yew dari tene û azad...''

GEYRAYIŞÊKO BÊSERE SERO VATEYÎ

 Ino peynîhefteyo ke vîyart, hîrê embazan reyde ma Mûşî ra şîyê Tetwan, Edremît û Wan geyrayî. Rojê şemî, destê nimajî ma vejîyayî. Şewa yewşemeyî saet nizdîyê 24î da ma ageyrayî keyeyanê xo. 

Semedo ke geyrayişêko weş û dewlemend bi, mi waşt ke ez blog de binusa. Zatenî mi rewna ra ferq kerd ke ez blog şina dahîna efektîf bişuxilna. Çêra ez tene çîyanê edebîyan binusa. Ez behsê yew geyrayişê xo zî bikera, sey yew rojane(gûnlûk) zî bişuxilna beno. Meqbul o.

Belkî ez wîna bişuxilna û nuşteyanê edebîyan ray bikera sewbina keyepelan yan zî kovaran dahîna mûnasîp beno. Wextî reyde fikirê mi ko zelal bibî.

Ino nîyet reyde mi waşt ke ez behsê ino di rojê xo bikera.

Rojê şemî destê nimajî ma çar embazan reyde Mûşî ra vejîyayî û kewtî rayir. Rayirê Tetwanî. Beyntarê Mûş û Tetwanî yew saet rameno. Labelê semedo ke ma raya tewr ewilîna ke ino rayirî ra vîyarenî, ma waşt ke hêdî hêdî şêrî.

Deşta Mûşi, koyê ci, darê ci pêro kişta rayirî de têrerêz bîbê. Ma zî manzarayan ra ewnîyaynî û rayir girewtinî. Helbet teyba ma de deyira Kasim Taşdoganî Rê cinîyaynî. Lînkê ina deyiri ez tîya de ronena. Ê ke wazenî wa bigoştarî. Taşdogan, şîîra namdar yê Turgut Uyar'î Yokuş Yola açarnaya kurmanckî û kerda deyiri. Ina şîîr zî mi rayir de embazan rê wend. Rewna ra ke mi yew şîîr nêwendbî wîna çand kesan rê, vengêko berz reyde. Ina şîîr zî semedo ke zaf weş ba mi şina, ez orîjînalê ya tîya de nusena:

Yokuş Yol'a / Turgut Uyar

güllerin bedeninden dikenlerini teker teker koparırsan

dikenleri kopardığın yerler teker teker kanar

dikenleri kopardığın yerleri bir bahar filân sanırsan

Kürdistan'da ve Muş-Tatvan yolunda bir yer kanar

Muş - Tatvan yolunda güllere ve devlete inanırsan

eşkıyalar kanar kötü donatımlı askerler kanar

sen bir yaz güzelisin, yaprakların ekşi, suda yıkanırsan

portakal incinir, tütün utanır, incirler kanar

bir yolda el ele gideriz, o yolda bir gün usanırsan

padişahlar ve Muşlar kanar, darülbedayiler kanar

Muş - Tatvan yolunda bir gün senin akşamın ne ki

orada her zaman otlar otlar ergenlikler kanar

el ele gittiğimiz bir yolda sen gitgide büyürsen

benim içimde çok beklemiş, çok eski bir yer kanar

Wîna deyira Kasim Taşdoganî reyde ma rayir qedena. Ma Tetwan resayî. Tabî Tetwanî ra ver rayir sero, hema tam kişta rayirî de binameyê El Aman yew xan bi. Ma ino xan zî geyrayî. Xan, seserra 16.de hetê Osmanîyan ra virazîyayo. Xeylêk xişn o. Zaf sexlam o. Kê vanê qay çand aşm ra ver virazîyayo. Di qisim ra îbaret o. Hemam û Xan. Eke rayirê şima bikewo Tetwan, ino xani zî biveynî. Mi mîmarîyê ci zaf begom kerd. Fitrafê ci kişti de yo.

Geyrayişê ino xanî dima ma şîyê Tetwan.

Namê Tetwanî rewna ra yeno goşanê ma la heta nika geyrayiş qismet nêbibi. Raya ewilîna ke ez yena Tetwanî. Ina qeza, zaf qezayêka weş a. Tam Gola Wanî hete de virazîyaya û qerax(sahîl) vero vila bîya. Cehdeyê, kuçeyê, darê û qeraxê qezayî, tam  hawayê yew qezaya Ege dano bere. Ez dahîna ver Ege de Bodrum, Akyaka û Marmarîs geyraybîya. Tam hawayê inê qezayan, Tetwanî de esto. Labelê hema hetê averşîyayişî de rayirê Tetwanî zaf o. Mavajî kişta qeraxî de asfaltê kuçayan webîyayeyo, qaldirimî heremîyayeyî ûsn. Qeza, wayir wazena. Eke beledîyeya qezayî, dahîna weş bişuxilîya Tetwan zaf dahîna aver şina, rind bena û turîstan ancena. Bêwayireya qezayî eşkera ya. 

Ma tayê qeraxê qezayî de geyrayî û veyşan bîyê. Ma kuça de kesêk ra persayî, gelo cayo rind yê werd werdişî kura de esto? Ma ra va şêrî Mevlana Kebap Salonu. Ino restaurant, ha merkez de vera şubeya Zîraat Bankasi de yo. Di qat o û tikê esnaf lokantasi maneno. Labelê zaf weş werd virazeno. Ma çar embazî, werdanê ci ra zaf memnûn bîyê. Eke rayirê şima bikewo Tetwan, Mevlana Kebap Salon'î ra şaş mebî. 

Werd dima ma tayê da têvero embazan reyde, ma rayirê xo dewom bikerî şêrî Girawa Akdamar'î yan ma şêrî Gola Krater yê Koyê Nemrudî. Badê ma qerar da û ma kewtî rayirê Gola Nemrudî. Zaten Koyê Nemrudî, kişta Tetwan de yo. Tetwanî ra kuşuçuşu des deqqa dûr nîyo. 

Seke nameyê ci ra zî fehm beno, Gola Nemrudî, gola krater a û orteyê koyî de ya. Riyê ino ra gerek ma koyî ser bikewî. 

Ma kewtî rayir. Meylê rayirî 20 derece cêr nêkeweno qet. Tim ma tirovejîyenî. Semedo ke meylê rayirî berzo, ereba tewr zaf 40-50 dana piro. Wîna hêdî hêdî ma 3-4 km şîyê. Ino 3-4 kmde rayir dokme asfalt o, xeylêk dûz û raşt o. Badê rayir, kerrayanê kaldirim yê Arnawut(Arnavut Kaldirim Taşi) reyde dewom keno û heta peynî wîna dewom keno. 

Tabî meylê rayirî tim berzo û ino prosesî de kê çandi berz benî, manzara ya ke kê dima de manena, dahîna rind bena. Cêr de binê kê de Tetwan û kinara çepî de pêro giraneya xo reyde Gola Wanî...

Ma yew ray robîyê û fitrafê kaş kerdî.

Wîna sereyê koyî resayişê ma dormareyê 20-30 deqqa tewişt. Rayir, ca bi ca xerebe bi. 

Senî ke kê sereyê koyî vîyarenî, goli kê ra asena. Ha orteyê koyê de ya. Kê sereyê koyî resayî, gerek 20 deqqa zî mîyanê koyî de rayir şêrî kê gola şeniki biresî. Çand deqqa dima zî gola pîli.

Gola Nemrudî, dîna de golanê krateran mîyani de tewr pîlan ra diyin a. Tirkîya de yewîn a.

Nameyê xo hukumdarê Babîlî Nemrudî ra girewto ke ino hukumdar mîladî ra ver 2100 de ciwîyayo.

Senî ke ma sereyê koyî vîyartî, ambîyansa  kraterî û yê goli, ma girewt binê bandora xo. A yew saet nimo ke ma weyra de bî, seke ma sewbina yew dîna ra bî. Wîna yew hewayê weyra est o. Yew kinarê kraterî kê wanê qay fîlmanê Nurî Bîlge Ceylanî rê bîyo mekan. Wîna zik û ziwa yo. Tene vaşo zerdbîyaye est o û hera sipî. Kinarê binê de Gole û keweyîya dar û berî...

Gole, semedo ke peynîya hefteyî bi, qelebalix bî. Însanê ameybî pîknîk. 

Ez derg nêka û fikiranê xo vaja. Ino ca, pa bi gole û krater, zaf weş ba ma şîyê. Semedê pîknîk ra, kamp û treekîng ra ûsn. cayêko zaf weş o. Hewayê ci orteyê rojî de zî zaf honik bi. Nîyetê mi bi ez asnaw bikera, labelê aw serdin bî. Mi va ko goli hete de cayê çî werdişî şimitişî bibo, labelê çinê bi. Gola şeniki hete de bi nameyê Krater Demleme Çayi yew ca est bi. Fitrafê ci ha kinarê ina paragrafî de yo. Ma tira çay girewt, panc kaxit bî. Weş nêbî. Ino ca zatenî dikan nêbi, yew setara xirabe de çay viraştinî.  

Gola pîli hete de zî sey pinik yew ca de yew xort çay viraştinî û çand tewir abur cubur rotinî. 

Ma weyra ra zî çay girewt. 

Yew saet nîm mîyani de ma şîyê qeraxê goli. Mîyanê daran de ma geyrayî. Semedê qampê çadirî ra cayêko muhteşem o. 

Ma gelek fitrafê kaş kerdî embazan reyde. Leweyê koyî de zereyê kraterî de şebeke kaş nêkena. Wa ina zî vîrê şima de ba.

Dima ma ageyrayî Tetwan.

Nîyetê ma bi ke ma Tetwan'î ra şêrî Girawa Akdamarî. Labelê gama ke ma resayî Tetwan, edî erey bibi. Saet nizdîyê 18 bibi. Ma zî va ma a şewe Tetwan de bivîyarnî. 

Tabî geyrayişê goli ma betilna û embazan va ma cayêk de çîyo şîrin biwerî. Ma înternetî ra ewnîyayî û rayirê ma sero Şehzade Kûnefe&Katmer ma ra asayi. Ma şî weyra, mi hasir kadayif waşt. Embazan katmer werdi. Ma pêro mekan, xizmet û tatliyan ra zaf memnun mendî.

Tetwan de tatliya xo, Şehzade Kûnefe&Katmer ra biwerî. Şima poşman nêbenî.

Şewe ma şî qeraxê Tetwanî geyrayî. Şewe gelek kalabalik û weş beno qerax. Teştareyî zî ma geyraybî şîyayişê Nemrudî ra ver labelê sakîn bi. Şewe zaf dahîna weş bi. A şewe qerax de konserêk est bi. Koma Se Bira vejîyaynî sehne. Ez bi xo ina grup ra hes nêkena labelê embazan va ma yew tir fînê hetê alanê sehneyî. Ma şî tayê deyiranê înan goştarit. Behjê mi dahîna zêdîya deyirbazan ra. Badê ma fehm ke ki konser haremlîk selamlik organîze bîyo. Yanî cinî û camêrd cîya cayan ra konser temaşe kenî. Yew embaza ma cinî bî, polîsî ameyî va ti gerek vejîya, tîya cayê camerdan o. Ma zî pêro pîya vejîyay şîyê.

A şewe ma Tetwan de misafirxaneyê TCDDyî de mendî. Erjan bi û goreyê heqê xo, cayêko baş bi. Ma weş rakewtî. Ma wesîleya yew referansî, şî ino misafirxane. Xebatkarê misafirxaneyî va, tîya de tene şewa pancşeme û şemê ca est o, rojanê binê ca çin o. Wa ino zî şima vîr de bo. Heqê yew şew mendişî, semedê sîvîlan ra 130 kaxit o. Arayê, taştî yan zî şami çin a.

Rojê yewşemeyî ma rew wariştî û kewtî rayirê Wan'î. Beyntarê Tetwan û Wan'î zî rayir gelek rind o. Otoban o. Beyntarê Mûş û Tetwan'î zî wîna bi. 

Vejîyayişê Tetwan'î ra dima tayê ca de rayirî de xebat est a, tayê cayan de keweno tek şerît labelê hewna zî rayir rind o.

Ino rayir hema hema bitemamî kişta Gola Wanî ra şino. Kê her wext şinê temaşeyî goli bikerî. Zaf weş manzarayê est bî ino rayir sero. 

 Di saet nîm dima ma Edremît resayî. Edremît zî sey Tetwan'î kişta goli de awan bîyo. Labelê Tetwanî ra dahîna modern o. Dahîna estetîk o. Qeraxê ci, zaf dahîna biseruber o. Ma persayî, di serî ra ver qeraxê ci wîna virazîyayo. 

Qeraxê ci de ma binameyê Sûtçû Fevzî yew ca de ma areya xo kerdi. Ma tawsîyeyî yew embaz reyde şîyê ino ca labelê ma zaf begom nêkerd. 6/10 yew ca bi. Manzara weş, xizmet wasat û çeşîteya arayî kêm bî.

 Arayîya xo dima ma şî Kelayê Wanî. Her hal tewr cayêko turîstîk yê Wanî weyra yo. Kela, yew lewe ser ro yo. Kê gerek 15-20 deqqa bi payan reyde şêrî cor û kela biresî. Manzaraya kelayî zaf weş bî. Kela kişta Gola Wanî de berz beno. Alanê ci xeylêk berz o, dormareyê ci de cêr de tayê camîyê xirabeyê est î. Leweyê ci de mînareyêk est a.

Bêwayireyî ra tayê rijîyayo labelê hewna zî zafê qismê ci ha pêt î. Ma kela zaf begom kerd. Eke rayirê şima bikewo inê kinaran miheqqeq Kelaya Wanî bigeyrî. Labelê ma teştareyî şîyê geyrayî, germ bi tikê. Şima saet 16î ra pey şêrî bigeyrî beno ke dahîna weş yeno şima rê.

Kela ra bipayan reyde hema des deqqa dûrî de Van Kedîsî Evî est o. Şima şinê ino keye zîyaret bikerî. O zî cayanê namdaranê Wanî ra yo. Zatenî merkezê Wanî de cayê zaf meşhur, turîstîk çin î. Semedê ino ra û semedo ke binê kela de yo ino keye zî zîyaret bikerî. Keye de gelek pisingê Wanî est î. Kesê ke zaf eleqedarê pisingan nîyê beno ke tehm nêgî ino ca ra.  Labelê kişta ino keye de yew ca esto ke, ma bitesadûfî ferk kerd, zaf weş ba mi şi. Nameyê ci mi vîr nîno labelê Van Kedîsî Evî ra dusîyaye bi. Ino ca de karkerîya destan(El îşçîlîgî) reyde zaf tewirê mûcevherî virazîyenî û yenî rotiş. Hema hema pêro mîrcan(încî) ra virazîyenî û zaf biqelîte yî. Kê şinê semedê xelatkerdişî ra çî biherînê ino ca ra. Ez rew rew wîna cayan begom nêkena labelê ino ca xeylêk weş ba mi şi. Cayêko xam bi. Wa vîrê şima de bo.Eke şima çî nêherinenî zî, bigeyrî zereyê ci de. Xebatkeran reyde bitereqnî.

Ma betelîyaybî û bibê veyşan. Weyra dima ma şîyê restaurantêk. Nameyê ci Kaya Usta'nin Yerî bi. Ma ino ca zî tawsîyeya embazê xo reyde şîyê. Cayêko lûks bi labelê werdê ci weş nêbi. Werd 5/10 bi çinê bi. Xizmetê xebatkaran zî baş nêbi. 

Werd dima nîyetê ma bi ke ma şêrî Girawa Akdamarî û Kîlîseya Akdamarî biveynî. Labelê ma pêhesîyayî ke gemîya tewr peynî saet 18de lîmanî ra wardena. Nîm saet wextê ma mendibi û ma nişnaynî bireso. Akdamar ina ray qismet nêbî labelê ko yewna ray ma ya zî biveynî.

Badê ma va ma cayêk de biroşî. Ma ageyrayî Edremît û Zîgana Kafe de roniştî. Ino ca zî ay embazê mi tawsîye kerd. Tek tawsîyeyê ci yo baş zî ino bi. Kafe, kê vatinî qay fîlmê The Lord of The Rîngs ra vejîyayo. Ormananê Lotlorîen manaynî. Ê ke ino fîlm temaşa kerdo, ko bizanî ez vana se. 

Ma qafe de yew di saet wext vîyarna. Mi wîna qafeyo xam û baş her hal heta nika nêdîbi.

Eke şima Edremît de cayêk de roşenî wa ino ca Zîgana Kafe bo.

Sate 20.30de zî ma kewtî rayir û ageyrayî Mûş. Saet nizdîyê 24î de ma resayî keyê xo. 

Geyrayişo bêsere wîna qedîya. Geyrayişo bêsere, geyrayişê bêsereyan bi.