Ino nuşte de nîyetê mi krîtîkê ino fîlmî kerdiş nîyo. Fîlm
de yew sehne û ay sehne de yew monolog esto ke, wexto ke mi temaşe kerd zaf
bala mi anti û ez sero zaf fikirîyaya. Mi çand ray ino sehne tapa girewt û newe
ra temaşe kerd. Nizdîya peynîya fîlmî de Tülay, pêro teşqaleyê heyatê xo ra
perrena û şona keyê maya xo, keyeyo ke tede pîl bîya… Rayîrê keyeyî de Tülay
inawa vana:
 |
| Pieter de Hooch |
- '' Şewi bêtim ez kuçeyan de geyraya. Mi nişnaynî
bawerê çîyê ke qewmîyayî biko. Peynî ez şîya keyeyê maya xo. Seran dima… Seke
ez tim aîdê weyra bîya, mi qet yew nereheteyi nêanti û ez ronişta mi werd werd,
televîzyoni temaşe kerdi û dima ez şîya kuştakewta(rakewta). Tam panc roj ez
kuştakewta… Şewan mi senî ke sereyê xo balişna sero naynî, ez kuştakewtinî. Mi
xo vîr ra kerdibi; heyatê mi ke blokî de bi, Selin, Aslı… Heta erebeya mi bile
çand rojî ra dima ameyi mi vîr. ''
Ino sehne derheqê mefhumê keyeyî sero ez daya fikirîyayîş. Orteyê
teşqaleyê heyati de tam panc roj çîyo ke huzur dano Tülayi, keyeyê maye aye yo.
Keyeyo ke tede pîl bîya yo… Ino panc roj Tülay heme çî xo vîr ra kena û mird
kuştakuwena. Çilka xemî mezgê aye de nêmaneno.
Ino sekans, ca de keyeyê ma ard mi vîr. Keyeyo ke ez tede
gede bîya, xort bîya û pîl bîya… Ino keye yew dewa rindikeki yê Pîranî de yo ke
nameyê ina dewi Dêran(Dêrey) o.
Ez bi xo ino hîrê çar serî esto ke semedê karî ra şaristana
Mûşî de emir kena. Rîyê ino ra aşm de di aşm de yew ray ez ancax şina şîra dewa
xo. Way û birayê minê ezebî zî yan semedê wendişî ra yan zî semedê xebetîyayîşî
ra dewi da zaf nevindenî. Tene maya mina delalî tim ino keye de manena. Hewna
zî, eke yew bipersaynî ma vatinê keyeyê ma dewi de yo.
Ma ino keye peynîya ina aşma ke vêreti, terikna… Ma wena. Dîyarbekirî
de ma yew keye kîra kerdibi û tewr peynî maya mi zî dewarê xo rot û şîyê
Dîyarbekir. Çileyê keyê ma hewna şîyê. Bero asinên ame girewtiş û paceyê
belengazî qefelîyayî…
Tam hîrês serî ra dima keyeyê ma veng û varit bi. Hîrês serî
dima tû ganî nêmend zereyê ino keye de. Ez ino yew di rayî ke Mûşî ra şona
Dîyarbekir, ez nêşona dewi, dîrekt şona merkez. Raya peyen ke ez şîya
Dîyarbekir, ez Pîran sero şîya û rîyê ino ra ez dewi ra vêreta. Keyeyê ma zî
cehdeyî sero yo. Ez vernîya keye ra vêreta û mi ereba tayê sist kerdi… Ez ti ra
ewnîyaya ke paceyî girewteyî, perdeyi kaş kerdeyî… Tû nîşanê ganîyeyi çin o.
Oxma ke ez hema hema key Mûşî ra biameynî mi vernîya banî de maya xo dînê. Eke
nêasaynî zî, estbîyayîşê aye xo belî kerdinî û kê fehmkerdinê ke nizdîyan de ya…
Mi ke keye inawa dî, zera mi teng bîyê. La yew tewir
tengbîyayîş bi ke ez zaf xerîbê ey bîya. Çîyê ke zereyê mi ra, hîşê mi ra vêretini
ez ewro zî nişna îfade bikera… Ma ino keye de yew yew wext des kesî emir kerd.
Zafê şewan ma cilanê xo têkişt ravistinî, la zereyê ode de ancax ma ca
girewtinî. Sofreyê werdî sero ma des
tenî roniştinî. Ge bardaxî ge kewçikî ge zî werd bi xo ma rê qîm nêkerdinî.
Erwelaqê ma kêm nêbînê. Ebirê(tr: sürü) ma ser bi
ser kemîya. Tayê halînê xo ra firrayî û xo rê newe halînî viraştî, wayirê
sewbina ebiran bîyê. Tayê zî emir ra qerefîyayî û kewtê binê erdî… Qewmê keyeyê
ma inawa kemîya. Kam ke şi/şî xo dima tayê herindî verdayî. Keye şenik o, ma
zaf bî. Rîyê ino ra her vînceyê keyeyî, pire herindan bîyo ewro.
Goreyê ma hemînan dayî zaf ino keye ra hes kerdinî. Ge ge semedê yew çî ra eke bişînê Dîyarbekir, hema waştinî ke ca de ageyro dewi. Vatinê; lajê mi xirba kê, tirba kê ya… Eke cay di hîrê roj Dîyarbekirî de bimendinî, wexto ke ageyraynî dewi vatinê, ez nêşermaya ez şona ay dîsanê keyeyê xo maçi kena… A nêzanaynî la çîyo ke ino keye çimanê aye de rind kerdinî, tene bêmineteyi nêbi. Ino keye, ina xirbi halînê aye bi û hîrês serî mîyani de beyntarê aye û ino keye de yew têkilîya xorîni virazîyaybî. Ez weş zana ke, maya mi êreyanê hamnanan de çaya ke heyata ino keyeyê ma de werdinî, ko caran nêbişina sewbina tû cayî de biwera. Ez zî eynî şekil de… Hamnanan hema hema her êre nizdîyê saetê 17î de heyati de binê perwaneyî de çayi ke ma werdinî, ko tim hîşê ma de bimana…
Wenayîş, tene teftal xo yew keye ra wegîrotiş û berdişê
yewna ca ra îbaret nîyo. Eya, teftal kirişîyeno û şono sewbina yew mekan. La
vîrameyîşî(tr:anı) nînê kiriştiş. Tû wasita çina ke bişina vîrameyîşan bikirişa. Ma
ancax mezgê xo reyde şinê tene herindanê inê vîrameyîşan xo reyde berî. La hewna zî semedo ke
her vîrameyîşi mekanê xo reyde mehna veynena, tewr weş zereyê ay mekanî de ma
aye hîs kenî. Hîşo ke hîrês serî bêtim ma keyeyê xo wenayo, ey ra cîya nêbeno.
Pacaya ke birayê mi gezi reyde camê aye şikit, dolaba sipî ke kes nêzano ino
çand serî ma rê xizmet kena, bero asinên ke gedeyîya xo de ma stîckerî ke
vînceyan ra vetinî û ey ra disnaynî… Ez şinê zêde bikera inê nimuneyan. Wexto
ke ma wena, ma inê vîrameyîşî xo dima de caverdayî. Mezgê ma de tene herinda
înan mendî.
Xurbeti, tene welatê xo ra erdê xo ra cîya kewtiş nîyo. Eke yew mekan yan zî yew obje vîrameyîşanê ma wegîrîna, înan ra dûr kewtiş zî ma fîneno zereyê xurbeti. Eke hîşê însanî tim boya ay vîrameyîşan geyreno û tim ay herindan dima kuweno, ay însan kura de beno wa bibo xurbeteyi de hesibîyeno. Keyeyê ma, her çî ra daşt gedeyîya ma bi. Ma ewro gedeyîya xo ra wena.
Mekanî, hetê însanan ra mehna gînê û wayirê yew hîşî benî. Eke kê yew wextirawext sereyê xo sey yew
balişna bîgê yew zinari sero nê, a zinari edî kê rê bena yew zinara bimehna.
Zinaranê bînan ra cîya bena. Keyeyê ma, xirba ma, ma wayirê pêro Dîyarbekir zî
bibê, kabeya ma yo. Ez zereyê yew kela(tr: kale) de bile sey ino keyeyî, xo
bawerî de hîs nêkena. Ino da pancês seri est o ke ez teberê dewa xo de tewir
tewir cayan de tewir tewir keyeyan de emir kena. La hewno ke ino keye de ez
kuştakuwena, hewnanê tû cayan nêmaneno. Ez zereyê ino keyeyî de xo ra zaf bawer
werd wena, kuştakuwena û tû nereheteyi hîs nêkena. Çîyê ke keyê maya Tülayi ,
Tülayi rê dayî vatiş bîlasebep nîyê. Tülay, seran dima ageyraya halînê xo û kura
şîra esil bi xo aîdê ay keyeyî ya. Keyeyê ma, xirba ma zî semedê mi ra eynî
çîyan, heta dahîna vîşan îfade keno. Ez weş zana ke, çîyê ke ino keye mezgî mi
de qelbê mi de viraştî, mûmkin nîyo ke ewro ra pey hetê sewbina yew mekanî ra
bîrê viraştiş. Çimkî mûmkin nîyo ke ez newe ra yew gedeyeyi emir bika, yew
xorteyi emir bika û pîl biba…
