LARS KOCH SÛCDAR BI ?

                                                                                    

                                          KAYÊ ''QERAR''

                                     

26 Gulane 2019 de teyara ke 164 heb raywan kirişena, hetê terorîstan ra yena pernayiş. Terorîstê wazenî ke ina teyara  berî stadyumê bajarê ser fînê ard.  Stadyumê de a game maçêk pîl kay beno û hewtay henzar merdim weyra de yo. Semedî ke terorîstan rê engel bibê, di heb teyareyê şer hewe kuwenî.  Labelê nîşnê engel bibê. Wexto ke teyara nizdiyê stadyum bena, pîlotê teyarayan ra yew, pîlot Lars Koch fermandaranê xo ra îzîn wazeno ke pano a teyara fîno ard û nêverdo biresa stadyum.  Labelê îzîn nêvecîyeno. Edî teyara nizdiyê stadyum bena û tam a game  de pîlot Lars Koch xoser hereket keno û paneno teyara fîneno ard. 164 heb merdiman ra kes nêxelesîyeno.  Ina ser Lars Koch tewişîyeno û yeno mehkema kerdiş. Mehkema de qaîdeyî ke şerefe însonê pîl tewişenî  û hetê mehkemaya qanûno bingeyî(anayasa mahkemesî) ameyî belî kerdiş yew kenara terezî de, inhawa rewşan de qerarê ke heyatê însan ser  yenî dîyayiş yew kenara terezî de sencînî. Gelo beyntarê heyatî  hewtay henzar kesî û 164 kesî  de ferq esto yan ney?  Kî şînê beyntarê inan de yew bivîcnî? Kaye de ino xusus serebin beno û yeno têvernayiş.  Kinarêk de  faîl Lars Koch û awuqatê yê, kinarêk de dozger(savci), şerêk pîl destpê keno. Mehkema de sîstemê mehkema kerdişî goreyî sîstemê amerîqa yo. Îcap keno ke jûrî zî estbî.  Semedî ino ra jûrîyê mehkema temşekarê ke şîyê tîyatro temaşe bikê bi xo yî. Yanî şima ino kaye de tene temaşekar nêbenî, jûrî zî benî.  Qartê ke sereyê kayê de temaşekaran rê vila benî, tede di heb cûmleyî tene estî: Sûcdar o – sûcdar nîyo . Temaşekarê peynîyê kaye de inê qartan ra yew dekenî  torbeyî ke yeno înan ver û inhawa fikirê xo belî kenî.  Inê qartê tek bi tek humarîyenî  û eke kam dahîno vîşo, o gore hûkûm yeno dayîş. Yanî qederê Lars Koch, deste temaşekaran de yo. Tene ino xusus bile temaşekar kaş keno zereyî kay.  Temaşekar  temaşekerê her wextîn nîyo yanî. Semedî ino ra merdim yew kinar ra kaye temaşe keno, yew kinar ra zî qerarê xo ser fikirîyeno. Ino zî rehet nêbeno raşte raşt. Temaşekar rehet rehet nişno qerar bido. Eke vaco sûcdar o, seke qiymetê ganê hewtay henzar merdim yê hete çino. Eke vaco sûcdar nîyo, seke îxanetê 164 kesê ke merdî, biko. Dozger û awuqat cîya cîya zaf bingeyin û bitesîr qal kenî. Pawitişê(savunma) înan fikirê temaşekar ser tesir keno.  Semedî ino ra kaye de pawitişê dozger û awuqat seyyewbinî(eşit) bîyo. Çimkî pawitişê kam kinar dahîna biquwwet bo, meyilê temaşekar ko a kinar sero bo. Semedo ino ra temaşekar gerek cewap, qelb û aqilê xo de bigeyro.

                                BABETA KAYÊ SER FIKIRÊ MI

Ez bi xo inhawa fikirîyaya; ganê her merdime bêpey(sonsuz) o. Matematîk de wexto ke bêpey û bêpey pêser benî, hewna bêpey vecîyeno meydon. Semedî ino ra 164 heb bêpey pêser bibê hewna bêpey o , hewtay henzar bêpey zî pêser bibê hewna bêpey o.  Yanî wirdê kinar de bêpey di  heb qiymet estî û inê wirdan ra yewî tercîhê ay bînî kerdiş sûc o! O semedî  Lars Koch sûcdar o!

Kaye, kayanê ino payîz ke ez şîya, pêroyî  înan ra weşîr bi. Seke mi cor de va, merdim daqqaya ewilîn ra dekuweno zereyî kaye û xo sey temaşekar ney, sey kaybaz veyneno. Heta peynî zî înhawa dewom keno. Kaye, wayirî babeta dewlemend o. Semedî ina babet ra, merdim kinarêk ra kaye temaşe keno, kinarêk ra fikirîyeno. Ez bawer kena ke temaşekar kayê dima xeylêk wext rewşa Lars Koch ser fikirîyayo û têvernayo. Yanî tesîrê kaye bade zî ko dewom biko.  

                                 TAYÊ PROBLEMÎ HUQÛQÎ

Kaye de faîl kinara çepê dadger de, dozgere zî kinara raştî de ronişte bi. Labelê her ca de faîl kinara raşte dadger de gerek biroşo. Dozger zî kinara çep de.

Cayêk de zî dadger faîl ra va 'davali'. Labelê huqûqê ceza de çekuye 'davali' çina. Faîl, mûştekî, sanik ûsn qewramê yenî şuxulnayiş. Inê xususê, dîqqatê huqûqkarê ke ameyî temaşe, ko kaş bikerî.   

Raşt kerdişê înan îcap keno.

                                    PEYEN SER

Mi ino kaye vîzêr Amed de, sahneyi  Orhan Asena de temaşe kerd. Yew saet 35 daqqa rameno û di perdeyo.  Kaybazê ke vizer kay kerd, zaf serkewte bî.  Xususen Caner Karabenlî ke rolê dadger(hakîm) de kay kerd, zaf weş ba mi şi. Heqê kaye da. Kaye ewîlî tayê cayan de giran bi. Ez tikê eciz bîya. Labelê ina rewş hîrê çar daqqa nêramit.

Ez heskerdoxê tîyatro rê ino kaye pizeyo safî reyde tawsîye kena. Xususen kesê ke huqûq reyde danî gînî û elaqedar benî  wa muheqqaq temaşe bikerî. Awuqatê, wendekarê huqûqê, dadger û dozgerê ûsn. FÎyatê bilet zî zaf zaf tayê yo. Sahneyî  Orhan Asena zî xeylek weş o.

                                                 NOTÊ MI

8,5/10

Bimanê weşî de!

TERSO EWILÎN (PRIMAL FEAR-İLK KORKU)

               SEMEDÊ EDALETÎ KERXANE, SEMEDÊ Q*YNAYIŞÎ MEHKEMA ŞO!

   Fîlme Hollywood yê viraşteyî 1996 Terso Ewilîn de serrolan de Richard Gere û Edward Norton veciyenî vera  ma.
   Chîcago de yew serpsîkopos kişîyeno. Ino kiştiş, komelî Amerîqa mîyane de înfîal ano meydan. Serpsîkopos ke kesê reyde hîç proplemê yê çino, çîra kişîyeno, hetê kam ra kişîyeno? Geme gemê ina waqa de, yew camerdo ciwan yeno tewiştiş. Ino ciwan Aaron Stampler o û serpsîkopos hete de pîl biyo, binê destê  ey de ciwîyeno. Tewiştişê Aaron dima, pêro çimane de qatîlo potansîyel o beno. Komel qatîleya Aaron  ser yewfikir bena.
   Pawitoxeya Aaron, Baroyê Chîcago ra pawito zaf namdar û şinasnayox Martîn Vaîl  gêno xwu ser. Inhawa dewayêk pîl de, pawitoxeya merdimê ke çimanê komel de sûcdar îlan bîyo yew çîyo asan nîyo. Ina ser, hîş û fikirê komel bitemami ino dewa ser pêser beno. La Martîn goreyî komel nêfikirîyeno û bawereya sûcdareya Aaron nêkeno.
Goreyî her kes sûcdar Aaron o û pawitoxeyi bêfaydeya. Labelê wexti reyde her çî bedilîyeno.
 Fîlm, temaşekaran rê iNhawa gureyan rê ewnîyayişê  komel weş eşkera keno. Însanê ke derheqê Aaron de û dewa de çîyek nêzanî, çîra semedê Aaron  sifatê "Gedeyo  Qasap "şuxulnenî?  û mezgî pêro însanan senî yew beno? Vera inê tewir persan de pawitox Vaîl, tewir tewir kesan rê, tewir tewir wextan de replîkanê pêt reyde cewap dano.
Cayêk de vano; "Sûcê yê çi beno wa bibo, hetê pawitoxê xwu ra pawitişê tewr baş, heqê her sûcdar o."
Cayêk de ardimkarê xwu Tommy ra ageyreno vano ke, "Eke ti pawitox benî, ti gerek vateyî 'Çîyo ke îddîa beno' weş bander bibi û qebil bike." Vaîl ewtîya de tewr meşhûrê qarîneyanê hûqûqê ceza ra yew nîşan dano: Heta ke sûcdareya kesê eşkera biba, her kes bêsûco .
Inhawa replîkê, fîlm bêtim de estî.Temaşekar danî fikirîyayiş. Îcap keno ke, wextoke inhawa yew replîk vîyarti, kî fîlm bîedilnî û bifikirî.
Fîlm hema destpêk de inhawa replîkanê biqûwwet reyde temaşekar şaş keno: "Semedê edalet kerxane, semedê qiynayiş mehkama şo!"
   Pawitox Vaîl pawitoxeya Aaron reyde yewna wazîfe zî keno. Vera pawitoxan rê ewnîyayişê komel de vindeno, veng berz keno û pawitoxeyi ser fikîrê komel qebûl nêkeno.Yew bar/pub de embazê xwu ra ageyreno vano ke: "Ti wazenî çîyo ke ez ti ra nefret kena bander bibî? Pawitoxî sey yew orispî îddîa kerdişî înan ra nefret kena ez. Ma pîs î, çîra? Waxto ke ma yew kesê  pîs hetê de roşeni ma zi pîs beni."
  Vaîl dozgero (sawci)verîno û ehemmîyet dano pawitoxeyi. Wexto ke ti ra vani ti çîro dadger (hakim) yahût dozger nêbî ? Ageyreno vano ke :"Top kaykerdiş esto, ez çîra hakem biba?"
Riyê inê xûsûsan ra ino fîlm semedê wendekarê hûqûq, pawitox û hûqûqkaran rê fîlmoke zaf bîfayde yo. Xûsûsen pawitoxê ceza, babeta fîlm reyde ko zaf têkildar bibê. Tayê persê mûhîmê ke hûqûqê ceza de estî, ewtîya de pêvernayeyeyî.
Bê inê xûsûsan kî şinê vacî ke fîlm destpêk de qlasîk yew hewa de gîran gîran herikîyeno. Labelê  30-40 daqqa dima temaşekar kaş keno xwu û heta peynî vera nêdano .
Fîlm, heta peyenê xwu, temaşekar meraq mîyane de verdeno. Merdim qet eciz nêbeno. Padiyayişî fîlm zî layiqê fîlm gore bîyo. Temaşekar erjayeyîya fîlm padayişê de dahîna weş fehm keno.
  Kaybazeyi ser zi ma şinî vacî ke Edward Norton ke rolê Aaron de kay  kerdo, kaybazeya zaf pîl arda meydan. Norton ino wext de hema zaf ciwano û ino fîlmo yê ewilîn o. Semedî ino ra vanî ke ino fîlm, Norton dahîlê Hollywood kerdo. Raşte zî Norton jest û mîmîkê  xwu, ziwanê xwu tam goreyî qaraqter şuxulnayo. Vera ino kaybazeyi ra şewqa vetiş vêşîr çî nîno ma dest ra. Norton ino kaybazeya xwu reyde beşê  sînema yê kûreya zerîn de xelata tewr baş kaybazo camerdo ardimkar(Altın Küre Ödülü En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu) girewta. Eyn ina beşê de adayê xelata Oscar zî biyo.
Norton Qulûbê Kutiş (Dövüş Kulübü-1999) û Bîrdman (2016) ra zî weş şinasîyeno hetê heskerdoxê sînema ra.
Rîchard Gere (Martîn Vaîl) rê zî kî nişnê çimanê xwu bidigirnî . O zî hewl yew performans reyde yeno vera çiman.
 Fîlm babeta mûzîk de zî zaf rayîr girewto. Wayirî mûzîkanê estetîk o.
Derheqê kemaneyi de zî ez şina vaca ke kaybazeya tayê kaybazan mi rê kêm asayi. Laura Lînney(Janet Venable) ino babet de sere de yena.

Notê Fîlm
ÎMDb: 7,7/10
Beyazperde: 4,4/5
Yê Mi: 8,3/10

Lîsteya fîlm yê xwu rê yewna ca abikerî!


📌Hedirnayişê ino nûşte de semedî ardimê ya ra ez waya xwu erjaya Hesret rê sipas kena.

FÎLMÊ PHÎLADELPHÎA

                                           EKE EDALET ÇÎNO, HÛZIR ÇÎNO!
  

Pawitoxo gay Andrew Beckett yew bûroyê huquq de xebitîyeno. Demêk  dima vîrûsa HIV gêno. Wexto ke fark beno AIDS o, karê ra fînîyeno. Ey ra sebebê karê ra fînîyayişê, sewbina vacîyeno. La o emîn o ke semedê şinasnameyê xwu cînsî ra karê ra fînîyayo. Semedê ino ra, qerar dano ke ay bûro rê dawa ako. Semedê ina dawa ra ci rê pawitoxek lazimo. Hetê new pawitoxan ra, semedê şinasnameyê xwu red beno, labelê peynî de Joe Miller tewişeno. Miller ewilî bêzerrî yo. Çimkî o zî homofobîk o û hetê Beckett ra verhûkûm(önyargılı) o. Labelê wextê re di fikirê Miller bedilîyenî û çer destan re di ina dawa tewişeno.Tersê ci şikîyenî. Beckett zi edalet dima kewto û bêaman yew  xwuverdayiş keno.Yew dawaya  pîl ke komel mîyan de cayê merdimo homoseksûel û biAIDS mûnaqaşa kena, destpê kena.

Fîlm, mottoyê xwu, destpek de nûşteyo ke berê asansori ser nûsîyayo de eşkera keno: "Eke edalet çino, hûzir çino!"

 Beckett hem gay o hem zî biAIDS o, di hetê ra nefretê komel kaş keno xwu ser. Çîyo ke mûhîmo, terzê ciwîyayişê kesan ra ewnîyayişê komel û însanan o. Fîlm ino binge ser berz beno. Yew qarîyer û yew heyato zaf rind, semedê tercîhê şinasnameyî cînsî, senewa bedilîyeno?

Fîlm cewabê ino pers weş dano. 

Pawitox Miller ewilî nêwazeno wekîleya Beckett bîgîro xwu ser. Labelê wexto ke şinasnameyê Beckett ra dişmeneya komelî veyneno, fikirê cî bedilîyeno û yew partîya hemcînsan dîma yew persê Beckett ser ageyreno ci ra vano ke: "Wexto ke kes sey mi, sey zafanê merdimê ino welat, ewtîya de pil bi, derheqê terzê ciwîyayişê însanan de mûnaqaşa nêkeno."

Bedîlyayişê fikirê Mîller zî, temaya fîlm dewlemend keno.

Fîlm wayirê herikîyayişêk giran o. Semedê ino ra kesê ke eleqedarê babeta fîlm nêbî, beno ke eciz bibî. Kî semedî kemaneyâ fîlm ra şinî ino xusus vacî. Giranîya herikîyayişî.               

Semedê babet û kaybazeya kaybazan temaşeyî ino fîlm îcab keno.

Semedê nêweşî ra fîlm de rîyê Beckett wextê re di bedilîyeno û pilisîyeno, beno kokim. Ino xûsûs de maqyajê Beckett zaf serkewte asa mi rê. Mi zaf begom kerd. Ez badê ewnîyaya ke beşê tewr baş maqyajê de adayê xelata Oscar bîyo. 

Fîlm de sahneyo tewr baş, Beckett ke destêk ci de şişaya serûmî û mûzîkê opera re di dans keno û bermeno, bi. 

Tom Hanks vernî ra heta peynî, kaybazeya pîl arda meydan. Zatenî ino kaybazeya xwu re di beşê kaybazo camêrd o tewr baş de xelata Oscarî gîrewta.

Yanî Tom Hanks rolê Beckett re di hewna ma şaş nêkeno. Des fineno kam fîlm, heqê ci dano. Semedê ino ra, fîlmo ke ey tede kay keno, goreyî mi yew game aver de yo.

Denzel Washington, Jason Robards û Antonîo Banderas zî xeylêk weş kay kerdo. Kaybazeya kaybazan ino fîlm ardo ina dûşte.

Fîlm deyira Bruce Sprîngsten "Streets of Phîladelphîa" re di beşê mûzîkê tewr başê de zî xelata Oscarî girewta. Yanî di beşê de xelata Oscarî girewta. Sewbina 18 hebî xelatî girewtî û 22 beşê de aday bîyo.

Rejîsorê fîlmî Jonathan Demme zî beşê rejîsore tewr baş de wayirî xelata Oscar o. Ina xelati zî Bêvengîya Bizikan (Kuzularin Sesizliĝi) re di girewta. Heskerdoxê sînema ko ino fîlmê ci weş bîzanê.

 Fîlm rê Notê Mi:

 Notê fîlmî  IMDb de 7.7/10 ,

 Keyepelê Beyazperde de 4.3/5 o. 

Notê mi zî 7.5/10 o.

 Şima şinî listeya fîlmanê xwu de yewna fîlm binûsî. Bimanê weşî de!

Semedê Destpêkerdişê Ra

Semedê  xwu weş  îfade kerdîş, fikiranê xwu eşkera kerdiş, yew pelê înternet   akerdiş rewna mi vîr de yo. Ha ina roce ha ayê roce, mi tim sebixna û pawit, mi ecizeyi kerd. Axrik mi hîz da xwu û qeleme girewt  xwu dest. Şima zî zanê ke destpê kerdiş, nîmeyê serkewtişo. 

Pekî nîyetê mî çiyo? Ez wazena se bika?

Bi kilmî inê pelê xwu de ez her çî xwu nûsena.Yew sîndorê mî çino.Tîya de ez, kitaban, fîlman, belgefîlman û xebetanê zazakî ûsn. şîrove kena. Her çiyo ke mî waşt ez şîrove bika, ez kena. Qelema xwu tapa nêverdena. Mesela û hîkayeyan, idyoman, vateyê verînan û edetê kurdan ke mî eşnawitê, goştaritê, ez ewtiya de nûsena. Ez bi xwu awuqata. Hetta ke, gûcê qelema mî bes ke, ez meseleyanê hûqûqê, inê meseleyan ser şîroveyanê xwu û derheqê hûqûqê Tirkiya de zî nûsena. Beno ke şima inê humariteyanê mî ra teber, sewbina çiyan zî ewtîya de biveynî. Bi kilmî yew sîstematîk taqîp nêkena ez.

Kar û gûreyê bêqûsûr zî çino elbet.

La ino gûreyê mî de ko qûsûr dahîna zaf bo. Çinkî ziwanê ma hema tam nêronişto. Problemê çaresernêbîyayî zafi .Ez bî xwu zî tam hakîm ziwan niya. Ez semedê bonderbîyayişê zazakî hîç nêşîya yew qurs.Tena ez bi xwu kitaban ra bonder bîya. Semedê ino ra, ez nika ra efê xwu wazena şima ra. Qusir û xeta mî ra, ef û mexfîret şima ra. Ez şîroveyan, rexneyan û peşnîyazanê şima ra zî akerdeya û pawena. Nîyetê mi o yo ke, dêsê Zazakî de yew kerra zî ez rona. Eger ez serbikewa se, zaf keyfweş û zerrîweş bêna. Heta ke mî ra ame, ez xwu ver dana.Homa ardîmkar bo. 

Bêziwan cûye nêbena. 

Biciwîyo ziwanê ma. 

Biciwîyo Zazakî ,Kirdkî,Dîmilkî û Kirmanckî...!