Behsê Mûşi

Di aşm û nîm ra vêşîr esto ke ez Mûş de ciwîyena. Çand wext ra ke ez wazena ina bajara şeniki sero çand çî binusa. Binusa ke ê ke hema ina bajari nêdîya yan zî derheqê ya de tayê çî goştaritî, wa nuşte ra havil biveynî. Axrê ke, qismetê ina aşmi bi. 

Cehdeyê Îstayonî ra dîmenêk

Destpêkerdişî ra ver her roj semedê ino nuşteyî ra tayê çî ameynî aqilê mi. Mi xo bi xo vatini, ez behsê ino zî bika, ay zî bika filan û bêvan. Nika mi ke destpê kerd, ez fikirîyena ke çî nîno aqilê mi. Ez nêzana kure ra destpê bikera. 

Her hal ez ameyîşê xo ra ver ra destpê bika beno ke dahîna meqbul bibo.

Mi bi xo, 5 hezîranî de wena Mûş. Ameyîşê mi ra çand aşm ra ver belî bibi ke ez şina Mûş. Rîyê ino ra ez daşt û naştî ra Mûşi persaya. Înternet sero geyraya. Labelê mi tû şîroveyêko pozîtîf nêdî û nêwend.

Kam fekê xo akerdinî, çîyêko nebaş vatinî. Vatişan de çîyo wertax ino bi: Yew cehdeyê ya tene est o. 

(Ez badê behs kena labelê tîya de zî vaja, ino cehde Cehdeyê Îstasyonî yo.)

Tayênan mi ra vatinî ca çino kê werd biwerî.

Welhasil semedê inê vatişan ra hîşê mi de Mûş, sey yew dewe virazîyayi. Mi beklentîyê xo zaf kêmna. Mi vatinî qay ez şina yew dewe. Welsahil ez wîna fikiran reyde kewta rayir û ameya. Mi rojo ewilî ferk kerd ke dewe mewe nîyo tîya. Çîyê ke mi ra vajîyayî zî xelet î. Bajar goreyê xişneya xo sosyal û qelebalix a. Qelebalixo veng zî ney, gelek ciwanê estî, keyna û lajek. Zafê wendekarê unîversîte yî. Mekananê sosyalan, park û behçeyan û heme çî xo reyde Mûş bajarêka ganî ya. Mi ino ca de ferq kerd. Riyê ino ra mi Mûşi begom kerdi. Tabî Mûşî ra heskerdişê mi rê sewbina di heb sebebî zî wesîle bîyê. Inan ra yewî, beklentîyê xo zam kêmnayişî mi bi. O binê zî, Mûşî ra ver Pîranî de ciwîyayişê mi bi. Ê ke dîyo zanî, Pîran qezayêko zaf şenik û asosyal o. Goreyê Pîranî Mûş, zaf dahîna ganî û weş a.

Ino nuşte de ez merkezê Mûşi sero vindena. Yanî qezayanê ci ra behs nêkena. Çimkî mi hema qezayê ci nêdîyê û ez nêgeyraya. 

Îcab keno ez vaja ke ino nuşte sabît nîyo. Yanî ez beno ke dahîna pey îlaweyan bikera ino nuşte û her wext ganî bimano. Çimkî ino nuşte tene qenaatê minê di aşm û nîman ra peyda beno. Îhtîmalo pîl ez hema zaf tîya de manena. Riyê ino ra weşanayişê ino nuşte dima key ke mi yew îlawe kerd, ez sey yew edît, îlawe belî kena. 

MÛŞÎ SERO PÊROYÎ

Ez tîya de parçe parçe behsê ina bajari kena. Çîyê ke vîrê mi de mendî, çîyê ke çimanê mi ginayî ez rêz kena.

Mûş, yew cehde ra îbaret nîya helbet. Tene, cehdeyê tewr qelebalix Cehdeyê Îstasyonî yo. 

Ina bajari, bandora unîversîte reyde gelek nûfusê ciwan hewenena. Kinarêk ra yew bajara memuran zî hesibîyena. Heme tewir memurê estî tede de: Malimî, eskerî, polîsî, hemşîreyî, doktorî ûsn.

Riyê ino ra keyeyê ke kewenî kîra, zafanê apart î.

Ganîyîya bajari heta şewe saet 23-24î dewom kena. Mekanî ke tede alkol yeno şimitiş, çin î. Labelê tayê qafeyê ya weş î. Înan ra tayênan de mûzîko ganî zî beno. 

Hetê ekonomî ra heyat erjan o. Yanî erjanîya çî ya, goreyê bajaranê metropolan dahîna erjan a. Tabî hamnanan meywe û sebzeyo tebîî rehet peyda beno. 

Ayomê ya zaf weş o. 5 hezîranî ra heta roşanê qurbanan, zafê şewan de mi nêewtanaynî paca abikero. Mi paca qefelnaynî û ez wîna rakewtinî. Heta, ay dorim de yew di ray varan zî vara. 5 hezîranî ra heta ewro tene sereyê aşma tebaxî de goreyê yew hefte germ bi. O zî 40 derece nêresa. Dormareyê 38î de vindert. Bifikirîyê, ma hema hema her teştareyî beyntarê saetî 12-13î de cehdeyê îstasyonî de yew tir fînenî. Ande honik a ina bajari.

Mûşi de sey bajaranê serhedî, kişta çayî de miheqqeq yew parçeyê lîmoni danê kê. Heme ca de wîna yo.  Ino xisus, rojanê ewilînan de bala mi anti.

Mûş, bajarêka kozmopolît a. Xisusen merkezê ya zaf qozmopolît o. Giranîya nûfusî, kurdê kurmancî yî. Qismêko sivik, kurdê zazayê zî est î. Kinarêk ra tirkê Muşij zî est î. Mavajî mi çerkesî zî dîyê. Labelê zaf kêmîyayî. Tabî inê ke mi humaritê, erdî yê Muşî yî. Semedo ke ina bajari rê teberi ra sey memur û wendekar kesê yenî, dahîna bena kozmopolît. Wexto ke kê Cehdeyê Îstasyonî de geyrenî zî kê veynenî ke tewir tewir mêrdimê est î. Riyê inan ra bile belî beno.

Mûşi de di çîyê meşhurî est î. Engure û çîçega lale. Tabî goreyo ke ez bander bîya, nika engur çina tîya de. Yanî engura meşhuri wextê armenîyan ra menda. Armenîyan, tepeyê ke dormareyê Mûşi de yî, pirê rezan kerdî û inê rezan ra zaf engur hewenaya. Riyê ino ra engura Muşi meşhur bîya. Feket ewro ay koyî û tepeyî rit û repal î. Tene nameyê enguri est o. Yewna zî orteyê Cehdeyê Îstasyonî de heykelê enguri est o.

Lale zî mi hema nêdîya, çimkî mewsîmê ci de ez tîya de nêbîya. La goreyo ke ma pêhesîyayî, laleya sûri yena meydan.

Ina bajari da beledîya, zaf tembel a. Mi sey ina bajar, sewbina tû bajaro bêwahar nêdîyo. Cehdeyê Îstasyonî ra daşt hema hema tû cehdeyê biseruber çin o. Cehdeyê Cumhurîyetî, cehdeyo xişno diyin o, labelê rayirê dewanê Pîranî ra xirabêr o. Yanî cehdeyê, kuçeyê zaf xirabî. Ê ke çand ser esto tîya de ciwîyenî, vanê di hîrê sero ra ver awka ma çinê bî. Welhasil tîya de beledîyecitî da vîst sere tapa de mende ya. Bajari, wayirê potansîyelêko xişn a, labelê bêwahar a.

Xozaya Mûşî zaf hîra û weş a. Zatenî Deşta Mûşî meşhur a. Ne veynîya ci ya ne zî peynîya ci. Ina deşte xisusen wesaran zaf weş yew manzara ana meydan. Kê qayil benî mîyanê deştî ra bigeyrî. Ca bi ca golê şenikî, dereyî, layî û çemî ina deşte dahîna weş kenî.

Tewr peynîya ino qisim de ez wazena behsê însananê Mûşî bikera. Çîyê ke ino nuşte de mi behsê înan kerdo, şima zî zanê ke sey însananê Mûşî mûhîm nîyê. Yew ca ewilî pê însananê xo rind beno. Tabî  ê ke zaf Mûşi de nêmanenî yan zî semedê gêrayişî ra yenî, ko însanê Mûşî zaf xemê înan de nêbî. Labelê ez hewna zî wazena tîya de behsê însanan zî bikera. Rojêk ez yew Mûşij reyde ronişte bîya. Mi ra va, to însanê Mûşî senî dîyê ? Mi va, wullayî ez ino di aşm ha tîya de, mi hema çîyêk fehm nêkerdo inê însananî ra. Derheqê înan de tû fikirê mi çin o.  Ageyra va ke, ti di aşm ney, vîst sere zî tîya de bimanî ti inê însananî ra çîyêk fehm nêkenî. 

Ino cûmle bese keno ke însananê Mûşî şima rê bido şinasnayiş. Însanê tîya, xam î. 

Tabî çîyê ke ez vana tene semedê însananê merkezê Mûşî ra vajîyenî. Mi hema tû qezaya Mûşî nêdîya. Labelê goreyê vatişan, însanê qezayanê Mûşî, însanê merkezî ra hewlêr î. 

   CAYÊ ÇÎ WERDIŞÎ

Şima zî îllehîm eşnawito ke Mûşi de zafanê heywancitîye beno. Kê pawenî ke goreyê ino heywancitî, goştê heywanan zî weş bêro şuxulnayiş. Werdê weşî bêrî viraştiş. Labelê çi heyf ke goreyê ina heywancitîye, viraştişê werdî de Mûşi tapa de menda. Bajari de hema hema di hîrê cayan vêşîr cayo weş çino kê çî biwerî. Ez tîya de înan ra behs bikera. Ez şina rehet vaja ke inê cayan vêşîr sewbina cayan de çî werdiş, şima poşman keno.

-Cîgercî Ibo

Ino cigerci ha Cehdeyê Cumhurîyetî sero yo. Têvera di dikanan ra yeno meydan. Yew dikan na kinara cehdeyî de o binê zî kinaro binê yê cehdeyî de yo. Cigera ino restaurantî, cigera Dîyarbekirî ra tikêna kêm rind a. Yanî sey cigera Dîyarbekirî nîya labelê tira tehmê cigera ma yeno. Kê rehet şinê biwerî û pê mird bibî. Badê cîgeri, sey îkram yew tatli danê kê. A tatliya înan zî zaf weş a. Semedê a tatli ra rew mewardî mase ra :)

Eke ez tehm, xizmet û pakîyeyi sero pêro pîya puan bida ina restaurant, ez 7/10 dana.

-Pera Center

Ma embazan reyde tîya de sandvîç û pîzza werd. Sandvîçê înan zaf weş bi. 

Pera Center hem sey restaurant hem zî sey kafe şuxulîyena. Şima şinê balkona ci de biroşî û çay zî biwerî.

Cehdeyê Îstasyonî de tam vera valîlîk de yo Pera Center.

Puanê mi tîya rê zî 7/10 o.

-Eywan Cag Kebap  

Eke rayirê şima kewt Mûş û şima veyşan  bîyê, miheqqeq şêrî Eywan Cag Kebap de werd biwerî. Poşmanîya ci çin a. Tabî şima eke şîyê, şêrî bexçeyo peyen de ronişî, cag kebabi sîparîş bidê û kişta ci de doyo akerde(açik ayran) biwazî. Doyê înan qesbaya kê rehet keno. Doyê şitê mîşneyan o.

Eke werdê şima qedîya, ca de mewardî. Çimkî sey îkram yew tatli danê kê.  A tatlîya înan zî sey werdanê înan weş a.

Ino restaurant, werd, xizmet û şuxulîyayişê xo reyde standardanê Mûşî ra zaf berz o. Puanê mi ci rê 9/10 o.

CAYÊ RONIŞTIŞÎ

Şima cayê ke mi cor de humaritî ra yewî de werdê xo werd û şima qayil bîyê ke cayêk de ronişî û çay biwerî. Semedê çayî ra zaf cayê est î. Labelê ez wazena şima ra hîrê cayan vaja ke şima hem tede çaya xo biwerî û hem zî Mûş temaşe bikerî.

-Beyrut Kafe

Beyrut Kafe ha vera valîlîk de qatê heştinê yew bîna de yo. Manzaraya ci xeylêk weş a. Hem roj mîyani de hem zî şewe kê şinê şêrî ino kafe. Tabî şewe dahîna weş û honik o. Yew qismê Mûşî seraser kê ra aseno. Kê şinê temaşeyê ci bikerî. Eke şima biwazî, şima şinê ino kafe de bowlîng zî kay bikerî.

-Seyîr Tepesî

Seyîr Tepesî ra şewa Mûşî

Seyîr Tepesî, ha corê Mûşî de yew tepe sero yo. Şima eke wazenî şêrî weyra, gerek şima google ra lokasyonê ci peyda bikerî. Nêke beno ke şima semedê rayirê ci ra zehmetî biancî. 

Ino mekan hîrê çar qisim ra yeno meydan. Qisimê ci sey nardiwan têrerêz bîyê. Eke şima şîyê, şêrî tewr cor de ronişî. Demlîk de çay û kuruyemîş biwazî. Eke şima şina, nizdîyê rojawan de şêrî û heta ke dîna tarî biba weyra de vinderî. Şima wîna hem roj hem zî şewi Mûşi temaşe kenî. Hema hema pêro Mûş, ha binê linganê şima de yo. Her şewe, mûzîko ganî est o weyra de. 

Rayirê ci normal o. Ne zaf baş ne zî xirab o. Tikê rampayin o.

-Kale Parki

Kale Parki ra dîmenêk

Kale parki goreyê Seyîr Tepesî dahîna rojawan de maneno. Manzaraya ino mekanî dahîna hîra û weşa, goreyê Seyîr Tepesî. Labelê rayirê ci berbat o. Zaf xirab o. Ez yew ray şîya, edî nîyetê mi çino ez yewna ray şêra. Ereba perîşan bîyê.

Ino mekan de mûzîko ganî çin o. Mi nêdî. 

Ferqê ino mekanî Seyîr Tepesî ra oyo ke, tîya de tene kafe çin o. Peyê kafe de yew parkzî  est a. Riyê ino ra nameyê ci Kale Park o. Însanî şinê a park de pîknîk kenî.  Tabî vernîya kafe de da des metro dergeyi de yew qela est o. Feket ino qela viraşte yo. Tebîî nîyo.

-Dîyar Kûnefe

Bê inê mekanan ez wazena behsê yewna ca bikera. Eke şima waşt ke çîyêko şîrin biwerî, Mûş de cayêko gerek şima şêrî Dîyar Kûnefe yo. Tewir tewir tatlîyê estî ino mekanî de labelê xisusen kûnefeya ci zaf weş a. Di şubeyê ino mekanî est î. Yew valîlîk ra cêr de, yew zî cêr de sereyê Cehdeyê Îstasyonî de yo. Mi rayêk tîya de soguk baklava werdi, a zî zaf weş bî. Xizmetê înan serkewte yo.

CAYÊ TURÎSTÎK Û GEYRAYIŞÎ

Aleddîn Bey Camîî

Mûşi de zaf cayê turîstîk  çin î. Seyîr Terasi û Kale Park ke mi cor de behsê înan kerd, kê şinê sey cayê turîstîk bihesebnî. Bê înan merkezê Mûşî de hîrê heb camî estî ke mi heme hîrê zî zaf begom kerdî. Mîmarîyê înan her gu yewî ay binê ra weşîr o. Inê camîyê Ulu Camî(Sesera 10.), Haci Şeref Camî(Sesera 17.) û Alaeddîn Bey Camî(Seserra 81.) yî. Heme hîrê zî zaf corê Mûşî de, Mûşa verên de manenî û zaf nizdîyê yewbinan î. Kê şinê 40 deqqa de heme hîrênan bigeyrî. Çimkî zaf xişn zî nîyê. Eke Mûşi de wextê şima bibo û şima biwazî cayanê turîstîkan bigeyri, miheqqeq inê heme hîrê camîyan biveynî. Eke şima Haci Şeref Camî geyrayî, polê ci yê çepî de di heb tirbê estî ke pê asinî dormareyê înan girewto yo, inê tirban zî biveynî. Tirban sero wîna nuseno: Başlari Kesik Şehît Kardeşler

Ez dormereyê camî ra persaya û înternetî ra ewnîyaya, la mi hîkayeya inê biraya nêdî. Înternet de vano ke kes hîkayeya înan nêzano. Riyê ino ra inê tirbê mi rê dahîna efsunin ameyî û zaf bala mi anti.

Ulu Camîî

Haci Şeref Camîî

-Pirdê Muradî

Tewr cayê turîstîko namdar yê Muşî, Pirdê Muradî yo. Ino pird, merkezê Muşî ra 12 km durî de çemê Muradî sero virazîyayo. Seserra 13. de hetê Selçukîyan ra virazîyayo. 

Pirdê Muradî, zaf destînasyonêko weş o. Eke rayirê şima kewt Mûş, miheqqeq şêrî weyra biveynî. Merkezê Mûşî ra 10 deqqa dûrî yo û rayirê ci zî rind o.

Ino pird zaf weş ba mi şi û qala ke ez peynî de kena ez wazena nika bikera: Goreyê mi ino pird, pirdê On Gozlû ra rindêr o. Tayê sebebê wîna fikirîyayişê mi estî tabî. 

Pirdê Muradî de awka Çemê Muradî zaf dahîna vîşa goreyê Çemê Dîcleyî. Sereyê aşma tebaxî de zî ma şî, hewna zî awka ci vîş a. Ina awki kutîn zî nîya sey Çemê Dîcle. Ê ke dîya zanê ke Çemê Dîcle ge ge çamur û lemarin a. 

Hewna mavajî Pirdê On Gozlû de cayê roniştiş û gêrayişî hêra û xişn nîyê. Tayê kinaran yê pirdî de sey zî çin a. Labelê çar kinarê Pirdê Muradî de cayê mesîre û gêrayişî est î. Xisusen 2020 de valîlîk yew xebata weş kerda û heme çar kinaran de çand km rayirê rayirşîyayişî virazîyayo. Inê rayiran sero bankî, pirdê viraşteyî, parkî, yew behçeyo heywanan(Hayvanat bahçesî) û sewbina tewir tewir çîyê est î. Kê şinê yew polê pirdî de pîknîk û çadir kampi bikerî.  Heto bîn ra kinarê rojhilatê pirdî de lewe sero yew kafeyo xişn est o. Ino kafe de sey bungalov qulubeyê est î. Kê şinê inê qulubeyan de bironişî û manzaraya pirdî temaşe bikerî. 

Hewna kê şinê vajê ke hîrê kinarê Pirdê Muradî de dar û ber têmîyan kewtî. Zaf manzarayêka weş arda meydan. Kê qayilî inê daran mîyan de bigeyrî. Labelê Pirdê On Gozlû de wîna çî çin o. 

Eke şima şî Pirdê Muradî, sere de lokantayo ke kinarê çepî ser de maneno de werd biwerî. Fîyatê ci zî mekbul î. Kinarê raştî sero binameyê Park 1071 yew kafe est o. Weyra de zî çaya xo biwerî û mûzîk bigoştarî. Ino kafe de êreyî ra dima mûzîko ganî destpê keno. 

Kê gerek êreyî de şêrî ino pird û mexrebî ra pey ageyrî. Hem roşnîye de biveynî û hem zî şewe. Heme hawayê ci cîya weşo çimkî.

PEYEN SERO

Goreyê mi Mûş, wayirê çîyêk nîyo ke kê xisusen semedê ay çî ra kê bêrî ina bajari bigeyrî. Tene hîrê heb camîyê û Pirdê Muradî. Qezayanî de zî wîna çîyê tek tûk est î. Bimehnaya pêroyî de yew bajarêka normal yê kurdan a. Yew cîyayîya ci çin a. 

Mavajî şima vejîyayişî gêrayiş û rayirê şima Çêwlig yan zî  Tetwanî ra vîyart, şima şinê tir fînê Mûşî zî û tîya de bigeyrî. Rayirê Çewlîg-Mûş û Mûş-Tetwan otobanî û zaf weş î. Feket xisusen tene semedê gêrayiş Mûşî ra kê nînê tîya. Çimkî cayê gêrayişî yew rojî de qedîyenî zaten. Inê gêrayiş zî ancax beyntarê aşmanê nîsan û îlon de beno. O wexto binê de ayom serd û giran o.

Eke hewna zî rayirê şima kewt, yew elo bikerî, ma pîya çay biwerî û zazakî bitereqnî. Silamî:)