Inê notê ey inawa destpê kerdinî:
‘’Kaybolan kelimelere yolculuk. Angelopulos bunu anlatmıştı
Sonsuzluk ve Bir Gün’de’’
(Çekuyanê vîndibîyayeyan rê raywanî. Angelopulos ino ra behs kerdinî Bêpeynî û Yew Rojî de)
Öz, gedeyîya xo dewa Kurmêşi(Güzelbahçe) de vîyarnaya. Ina dewi pabesteyê qezaya Pêrtag(Pertek) a. Öz, sera 1997î dima wextirawext şino dewa xo û inê şîyayîşanê xo de dewijan, keyeyan, dar û beran û ûsn çîyan gîno kameraya xo. Badê Öz, inê qeydanê xo reyde belgefîlmo dergmetraj ‘’Dûr’’ano meydan. Ino nuşteyê xo de zî ma belgefîlmê Dûrî krîtîk kenî.
Dûr, sînematografîyê Özî de belgefîlmo dergmetrajo ewilîno
ke kurdkî ameyo kaşkerdiş. Heto bîn ra ino belgefîlm, hetê Özî ra sey tezê
lîsanso berzî teqdîmê Unîversîteya Marmarayî bîyo. Hewna îcab keno ma vajê ke Öz
ino belgefîlm, birayê xo Abbasî rê îthaf kerdo ke Abbas sera 2001î de Îstanbulî
de yew qezaya trafîkî de dînaya xo bedilnaya.
Viraştişê belgefîlmê Dûrî de, hetkarîya Mezopotamya Sînema zî
est a.
Dûr de dewa Kurmêş ke vejîyana vera ma, şer, ekonomi ûsn
sebeban ra hema hema veng bîya. Dewi de tayê extîyaran ra vêşîr tû kes nêmendo.
Dewijê ina dewi, Avrupa û metropolanê Tirkîya rê vila bîyê. Orte de yew temaya
girani est a: wenayîş(koçkerdîş, barkerdîş). Belgefîlmê Dûrî, temaya wenayîşî
gîno merkeze xo. Ina tema reyde bêrîya dewijanê ke dewanê xo ra dûrî de yî,
yena nawitiş. Heto bîn ra standardê heyatê dewan û ey dewijanê bajaran û şeklê
fikirîyayîşê jenerasyono veren û jenerasyono neweyî zî ino belgefîlm de yeno
têvernayîş.
.jpg)
Wenayîş, dewanê kurdan de yew raştîya pîl a û xususen ino
vîst hîrês seri ra vêşîr est o ke ina raşteyî, dewan de giraneya xo ronaya.
Dewê ma veng benî. Hetê sîyasî, ekonomik ûsn sebeban ra. Xususen sebebê
sîyasîyê, ina raştîye de sebebê tewr pîl û giran î. Welatê kurdan de dewan ra
wenayîş, sey yew temaya dramî sînemaya kurdan de ca girewto. Öz, ino belgefîlmê
xo reyde waşto ke ino dramê kurdan, bi wesîleya dewa xo bîyaro ziwan.
Beyntarê Kurmêş û Almanya de hîkayeyê wenayîşê ke virazîyayî,
dej, berî û hevîyanê xo reyde şuxulîyayî. Hîkayeyê wenayoxan û hîkayeyê
tapamendeyan…
Dûr de yew parçebîyayîş, vilabîyayîş û erdî ra dûr kewtiş temaşekaran
rê nawnîyeno. Bêrîya ke extîyarî wextê verînan rê kenî, nakokîyê ke beyntarê
extîyaran û eyelanê înan de qewmîyenî, venganeyi ke zereyê tapamendeyan de
virazîyena… Kê babetanê Dûrî inawa şinê bizêdnî.
Ino belgefîlm, xususen kurdê ke dewan di emir kerdo, înan rê
zaf şinasî yeno. Çimkî Dûr, ê dewî ke ma tede pîl bîyê, înan ra zaf çîyan
îhtîva keno. Banê herinî, berê texteyinî, şibakî, extîyarê ke rîyê înan
qirmiçîyayo, cenîyê mînederaneyeyî… Inê motîfî, tayê temaşakaran ra zaf şinasî
yenî. Rîyê ino ra kê rehet şinê vajê ke Dewa Kurmêşî dewa ma pêrin a.
Öz, metodê peardişê paralelî reyde hem hîkayeyanê wenayoxan
û hem zî hîkayeyanê extîyarê ke dewan de mendî, pêser pêser ano ziwan. Ino
metodî reyde rejîsor, çîyanê ke wazeno vajo, dahîna weş ano ziwan.
Kazım Öz, babeta belgefîlmo kurdkî de ino ceribnayîşo ewilîn
de karêko serkewte keno û sînemaya kurdî de cayê xo dahîna pêt keno. Öz, sey
wenayîş yew mefhumo ke qederê kurdan bîyo, yew ziwano sivik û dîyayîşkî(bi
tirkî: görsel) reyde şuxulnayo. Sînemaya kurdî de wenayîş, sey merg û sîndor,
yew kodo sabîto ke tim yeno şuxulnayîş. Ino belgefîlmî zî, inê şuxulnayîşan ra nimuneyêko serkewte yo.
Belgefîlmê Dûrî, platformê Mubi de nika weşanîyeno. Labelê sewbina sîteyan ra temaşekerdiş zî mûmkin o.
Ez wazena ino nuşte, belgefîlmî ra yew vate reyde biqedna:
''Homa tene maneno, însan tene beno?''
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder