ZIWANÊ MA WEŞ O ?

EWILÎ

Ez ewilî wazena vaja ke ino nuşte, yew kitabi sero yo. Kitaba Nurî Keleş'î Ziwanê Şima Çi Weş O! sero yo. Esil bi xo mi ino nuşte da vîst roj ra ver dahîna bitefferruat nuştibi. Tene tayê çîyê kêmî mendibî. Labelê mi o nuşte vîndi kerd. Senî bi ez nêzana la nuşte orte ra hewanîya.

Nizdîyê hîrê rîpel bi. Ez xeylêk behcîyaya rîyê ino ra. Goreyê hesabê xo ez o nuşte, sey nuşteyê aşma kanuni weşanena. Labelê wîna yew çî ame sereyê mi sero û semedo ke ez badê nêweş kewta, nuşteyê aşma kanuni erey kewt. 

KITAB BEHSÊ ÇÎ KENA?  NUŞTOX KAM O?

Kitaba Nurî Keleş'î, Ziwanê Şima Çi Weş O! yew kitaba vîrameyişan a.  Ina kitabi de nuştox gedeyîya xo ra heta sera 1994î, vîrameyişê ke ey sero vîyartî, nuştî. 

Kitabi, raya ewilîn hetê Weşanxaneyê Roşna ra sera 2018î de ameya çap kerdiş.  Nika tene yew çap kerdo kitabi. Ino çap hetê mîzanpaj û edîtorî ra serkewte yo.  

Edîtor-redaktorê kitabi nuştox Roşan Lezgîn o.

Nurî Keleş, mintiqaya Sîwanî ra dewa Pehnê de bîyo pîl. Ina dewe yew dewa Çewligî ya. Kitabi, vîrameyişanê gedeyî ya Nurî Keleşî ra destpê kena, heta ke bîyo 22 serre dewom kena. Goreyê texmînanê mi inê vîrameyişî serranê 1977-1978 ra destpê kenî û heta sera 1994î dewom kenî. 

Nuştox, inê vîrameyişanê xo bihawayo kronolojîk nuştî. Wexto ke kê kitabi wanenî zî kê ino fehm kenî.  Mavajî nizdîyê peynîya kitabi de edî nuştoxê ma bîyo pîl û şino Edena, Entelya û Mersîn înşaat de xebetîyeno. 

Dormareyê sera 1994î de beşdarê gerîlayan beno û sera 2004î de yeno tewiştiş. Tewiştişî xo dima cezaya mûebbedî gêno û nika ha peyberî de yo.

Hem derheqê kitabî de hem zî derheqê nuştoxê de, sereyê kitabî de malumat ameyo dayiş hetê weşanxane ra. Xisusen qismê teqdîm de Roşan Lezgîn bihawayo serkewte, behsê kitabi û nuştoxî kerdo. Kitabê sero şîroveyê ey, xeylêk weş î.

Goreyê Roşan Lezgînî, Nurî Keleş biwesîleya rojnameyê Newepelî destpê keno û zazakî nuseno. Tewr ewilî mektuban erşawena rojname. Inê mektuban ra tewr ewilîni, rîcaya mi dima Roşan Lezgîn erşawit mi rê. Ino mektub zî ez ewtîya de ca dana bere:

DERHEQÊ KITABI DE VATEYÊ MI

Ina kitabi, yew fitrafê heyatê zazayan bîya. Heta yew fitraf vatiş zî kêm bibo belkî. Yew fîlmê heyatê zazayan bîya. Yew fîlmo metrajderg. 

Kitabi de cûya ma, keyf û şayîya ma, kul û kederê ma, orf û edetê ma, fikirîyayişê ma, huyayişê ma, wardiş û roniştişê ma ûsb. pêro ca gênî. Hema hema her hetê ra cuya zazayan ameya eşkera kerdiş. 

Portreyê ke kitabi de yê zî ma rê qet xerîb nînê. Xisusê wendoxo ke dewe de pîl bîyo ko ina kitabi de cuya xo ra, dewa xo ra xeylêk çî biveyno. Ema Lutfîya seke ema ma ya, Dat Hesenê Hesî seke datê ma yo û waka wayda seke waya ma ya. Inê portreyan ra her gu yew, dewa ma her kesî de est a. 

Wareyê ke kitabi de vîyarenê zî wîna yê. Mavajî Dereyê Kaşkûn, Gozêreke, Gola Maseyan ûsb. Belkî nameyê bibedelîyê labelê dewanê ma pêro de wîna cayê est î. 

Semedê inê xisusan ra wendoxê ke dewe de ciwîyayî, ca de dekuwenî zereyê kitabi. Kitab înan kena germin. Seke înan ina kitabi nuşta. Ko seke vîrameyişanê xo biwanî.

Nuştox yew game zî bibo, sammîyetê xo vîndi nêkeno. Nika 50 serre bîyo labelê her vîrameyişa xo de seke ageyreno şino o wextê vîrameyişa xo. Samîmîyet û zelaleyi qet nuştoxê dest ra nêkewena. Kê ey reyde benî kelecan, ey reyde benî xemgîn û ey reyde huyenî.

Zatenî yew kitaba serkewta wîna belî bena. Eke yew nuştox, bişino hîsanê xo wendoxê rê bido hîskerdiş o wext beno serkewte. Ina kitabi de ma tam ino veynenî û ciwîyenî. 

Nuştox inê vîrameyişanê xo de tû detay nêvîreto. Çi ameyo vîrê ey nuşto. Mavajî nêvato ina vîrameyişa mi ko weş ba wendoxê nêşîra. Heme vîrameyişê xo nuştî û wîna nuştişê ci, seke mi cor de va, kitabi kerda sey yew fîlmo metrajderg. Hemê hetê cuya ey yena çimanê ma ver.

PEYEN

 Kitaba Nurî Keleşî, goreyê mi kitabanê edebî yê zazakî mîyane de kitaba tewr serkewteyan ra yew a. Belkî zî tewr serkewte ya. Mi heta nika tû kitaba zazakî ra wîna tehm nêgirewtbi. Vatişê ino de ez zaf rehet a.

Ina kitabi, dîsê edebîyatê zazakî rê bîya yew kerraya xişni. Sewbina tû kitab çina  ke zazakî ameya nuştiş û cuya zazayan wîna serkewte bîyara ziwan.

Pêro inê sebeban ra îcab keno ke ina kitabi, bihawayo serkewte biaçarîya sewbina ziwanan. Xisusen biaçarîya ziwananê awrupaî ke, milletanê modernî, cûya komelê kurdên zazayan ra xeberdar bibê. Eke yew kitaba zazakî açarîyena îngilîzî, miheqqeq gerek kitaba Nurî Keleşî biba.

Ma çandê Nurî Keleşî rê, Weşanxaneyê Roşna rê û Roşan Lezgînî rê sipas bikê zî kêm beno. Sebebo ke ina kitabi, edebîyatê zazakî rê qezenç kerda.  

Goreyê teqdîmê kitabi, nuştox Nurî Keleş vîrameyişê xo yê gerîlatî zî nuştî û erşawitê Roşan Lezgînî. Wexto ke mi kitabi qedînayi, dîrekt hîşê mi şi inê vîrameyişanê gerîlatî sero. Mi semedê inê vîrameyişanê ci zî Roşan Lezgînî rê mesaj şawit. Goreyê vatişê ey, nizdîyan de vîrameyişanê gerîlatî redakte kerdiş zehmet o. Çimkî vîrameyişê pê destan nusîyayî. Herfê wirdîlekê û çewtvir ê.

Ez çar çiman reyde paveyê Weşanxaneyê Roşna ya ke ina kitabi zî biweşanî.

Vateyo peyen: Kitaba Ziwanê Şima Çi Weş O! peyda bikerî û biwanî, mevinderî!