Çand wext ra ver mi binameyê ''Ban-Xewş-Axur'' nuşteyêk nuştbi. Xeylêk şîrove ameyê ino nuşteyê mi rê. Çi pozîtîf çi negatîf pêro şîroveyê keyfê mi ardbi. Dahîna ver tû nuşteyê mi sero wîna şîroveyê nêgirewtbi mi. Sebebê inê şîroveyan goreyê mi oyo ke mîmarîyê ma kurdan sero kêm kêm nuşteyê yenî nuştiş û kêm kêm ino ware de kes fikirîyeno/a. Ay nuşte ra dima xeylêk wext vîyart. Ino nuşte de ez yew babeta ke rewna aqilê mi de ya, sero nusena. Babeta inê nuşteyê zî tayê hetan ra mîmarî sero. Hetta hema hema bitemamî mîmarî sero.
.jpg)
Sere de ez hewna sey nuşteyê ''Ban-Xewş-Axur'' î, wazena vateyê Mîmaro namdar Frank Lloyd Wrîghtî ra behs bika. Frank Lloyd Wrîght vano ke, ''Maya hunerî mîmarî yo. Eke ma wayirê yew mîmarî nîyê, rûhê medenîyetê ma zî çin o.''
Wa ino vate bibo besmeleya ma. Ino vate, îcab keno ke ma rê bibo sey goşareyêk. Çimkî sey polanê bînanê hunerî, mîmarî zî nasnameyê komelê xo dano şinasnayiş. Her gu medenîyeto modern, goreyê xo wayirê yew fikrê mîmarî yo. Ino medenîyet kam ca de bandora xo birono, miheqqeq weyra de mîmarîyê ey ra zî nimuneyê yenê meydan. Tîya de dîrekt bajara Qers yeno mi vîr. Seke wendoxê zî zanî Qers, beyntarê seserra 20 û 19 de 40 sere binê hûkmê rusan de mendo. Rîyê ino ra ewro Qers de mîmarîyê rusî ra, yanî mîmarîyê baltikî ra xeylêk nimuneyê est î. Tene çewres sere bes keno ke yew komel, fikirê mîmarîyê xo yew bajar sero birono.
Ino nimune, ehemîyetê mîmarî rê nimuneyo sivikan ra yew o. Nika ma kurdê zî gerek wayirê fikrê mîmarî bibê. Kalikanê ma seseran ra ver goreyê xo wayirê yew fikir bîyê. Çi dewlemend çi feqîr beno, bananê xo goreyê yew fikir viraştî û xemilnayî. Mavajî viraştişê paja goreyê yew usil bînê. Viraştişê beran yan zî viraştişê hewşî. Feqet yew çî est bi ke tarîxo verên de mîmarîyê ma de cayê ci çinê bi. Ez ino nuşte de ey sero vindena ke ino çî, boyekerdişê teberê bananî bi.
Seke şima zî zanê teberê bananê ma yê verênan de boye çinê bi. Boyekerdişê înan yew edet nêbi. Zereyê banan pê şitawi reng girewtinî. Ina şitawe sey badana, here sawîyaynî û rengê here sipî kerdinî. Labelê teberê banan her tim dîso ziwa tene bi. Ne hera sûri ne zî hera sipî nêsawîyaynî. Wextî reyde inê dîsê herinî ma dima mendî. Wextê înan qedîya. Dîsê ma edî tuxla ra pîrketi ra virazîyenî û pê çîmento suwax benî. Hem hetê zerî ra hem zî hetê teberî ra. Zerî ra siwax û boya hema hema heme bananê de beno. Labelê teberî bananê ma ge bê suwax ge zî bê boya yî... Yew dewa kurdan de ewro eke 150 heb banê estî, tira rehet 130 heb bêboye yî. Suwax esto labelê boye çin o. Welat bîyo welatê bananê gewran!
Kê inê banan ra ewnîyenî, zereyê kê sik û serd beno. Hewesê kê şikîyeno. Kê vanê qay zereyê înan de însan nêciwîyeno. Eke esto zî zereyê ê mêrdimî û rengê ê banî seyyewbinî yo. Ino zaf eşkera yo.
Ge ge ez vana werekna welatê de çand heb hûnermendê grafîtî bibînê û bidekewtinî dewanê ma, seraser dîsanê bananê ma grafîtî bikerdinî. Inê banan de rengê gewrî ra daşt heme reng dahîna weş vindeno çimkî.
.jpg)
Sebebê ina rewşa ma zî qet maddî nîyo. Kê ewnîyenî, mêrik di qat ban viraşto. Paceyê, berê, hewşê ban zereyê ci ûsn. heme çî zaf weş o. Tû masraf ra nêperrayo. Labelê teberê banê ey suwaxî reyde vinderteyo. Hetta montalama zî kerdo labelê boye çin o. Ino sero ez fikirîyaya û çand sebebê ameyê aqilê mi. Ez înan cêr de îzah bika.
Sebebo yewin: Nefes
Însanê ma semedo ke zafanê bisilman î, bawerîya nefesî zî înan de esta. Semedê ino ra qayil nîyê teberê banê înan rengîn bibo. Xo hete de vanê der û cîranê beno ke banê ma ra biewnîyê û ma nefes bikerî. Zirar ma bireso.
Ma tîya de sey înan bifikirîyê. Eke nefes esto, pê ban boyenêkerdiş dûr nêkeweno. Çimkî mavajî to bano di qinat viraşto. Beno ke yew erebaya to esta fekê berê to de. Eke ti dewlemendê yan zî debara to bena, ti se bikerî belî yo zatenî. Yanî eke ti nefes benî, ko ti îllehîm bibê.
Sebebo diyin: Wayirê Hîşî Nêbîyayiş
Mi cor de zî va, kalikanê ma ewîl ra nat teberê banan boye nêkerdo. Tarîxê ewillîn ra wîna yew edet çînê bîyo ma mîyane de. Mavajî ino 30-40 sere ra ver belkî dewanê kurdan de tû bano boyerkerde çinê bi. Çimkî hema hema pêro banî, here û kerre ra virazîyaybî. Ino edet dewrê modern reyde rojawanî ra ameyo komelî ma mîyan. Semedê ino ra însanê ma rew rew adapteyê ban boyekerdiş nêbeno. Mêrik heta ciwaneya xo bano herin de pîl bîyo û wexto ke zewicîyayo, şîyo bano çîmentoyin. Wîna yew mêrdim, mûmkino ke qiymet nêdo teberê banê xo. Mûmkino ke boye xemê ey de nêbo. Hîşê ey de bano herîno verên û yê nikayîn eynî yê. Amancê banî yew setar bîyayişo goreyê ey. Wîna mêrdimê, banan de çîyê estetîkan dima nêkewenî. Fikirê înan gore ban=setare. Banê înan wa înan mehfize bikero, eybê înan bilimno bes o.
Ino hîş, hîşê dewranê qedîmî yo. Hîşo zaf tapamende yo. Seke şima ra zî aseno mesela tim eynî ca ra bestîna tewr peynî de. Nezaneyi.
Banderbîyayiş(alişkanlik), qereqter û hîş sero bandora inê banderbîyayişî. Eke ay hîş yew perwerde zî nêdi, pereyan ser kay bikero û wayirê vîlla zî bibo, bêboye bîyayişê teberê vîllaya ey, xemê ey de nêbeno.
Çareserîya ino xisus zî helbet perwerde yo.
Tîya de ez yew parantez akera. Par hamnan ez şîya Dêrsim. Gelek geyraya Dêrsim de. Ez rehet eşkena vaja ke ina babete de rewşa Dêrsimî, gerek sey ders ma pêro kurdan rê bêro dayiş. Yaz yabanê homayî de eke yew ban esto, sey yew veyveke xemîlnaye yo. Kê qayilê bananê înan ra biewnîyê. Keyfê kê yeno, cîfê kê veredîyeno. Hetta ca bi ca ande ke banê weş ameyê viraştiş û boyekerdiş, kê vanê qay kê ha yew qezaya Stockholm de yî.
Heto bîn ra ez behsê Gêl zî nêka nêbeno. Qezaya Gêl de, ino yew sere ra ver beledîye destpê kerd tek bi tek bananê Gêli rengo sipî reyde boye kerdi. Yew projeyo turîstîk xo rê amanç kerd û wîna yew îcraat viraşt. Kê verê Dîyarbekirî ra wexto ke ameynî Pîran, vîrajê Gêl de gama ke kê Gêl veynaynî sey normal, sik û serd yew qezaya kurdan kê ra asaynî. Labelê wesîleya ino proje, kê nika wexto ke ay vîraj ra tadîyenî û Gêl veynenî, nefesê kê veredîyeno. Keyfê kê yeno. Gêl bîya sey Bodrum, sey Mîlas. Sey ê qezayan asena kê ra. Kê qayilê temaşeyê ina qezaya ma bikerî.
Mavajî wîna yew proje çêra Pîran de zî nêvirazîyo? Seraser cêr ra heta eyniyê corin, dikan û keyeyan boye kerdiş, Pîran zî keno sey çîçek. Yan zî sewbina qezayê kurdan.
Wexto ke kê wîna çîyê estetîkî dîyê, zereyê kê rehet beno. Sereyê kê asan beno. Govdeyê kê nemir beno. Çimkî orte de yew seruberî est a. Hîşê ma însanan seruberî ra hes keno, bêseruberî ra ney.
Sebebo Hîrêyin: Wayirê Şayî Nêbîyayiş
Mi cayêk de wendibi yew nuşte. Vatinî, komelanê rojhelato mîyanin de çêra cinî û camêrd zafanê kincanê reng sîyayan xoradanî? Yan reng sîya yan zî rengo ke anceno sîya ra kincan xoradanî. Ino persêko xorîn o. Babeta ma ino pers nîyo labelê cewabê inê persî, sebebê ma yê hîrêyin o.
Însanê ma, şayî ra zaf dûrî yê. Sebebê ino zaf ê. Feqîreyi, belengazeyi, şer, nêweşî ûsn. Ina dewlete de ciwîyayiş, tik û tene bêşayî bîyayiş rê beso zaten. Peynî peyen de ande ke şayî cuya însanê ma de kemîyaya, edî zaf huyayiş yahut tim keyfweş bîyayiş sey yew eyb hesibîyeno. Eke pîlê ma, ma ra tim vanê kêm bihuyê û tim cîddî bibê, ino bîlasebep nîyo. Welhasil zereyê însananê ma, rengê zereyê înan dayo kincano înan ro. Dayo vengê înan ro. Dayo rengê rîyê înan ro û rengê bananê înan ro. Gewreya banê xo ra ewnîyenî û xo veynenî.
PEYEN
Ina babete de, çîyê ke ez vaja hema zaf ê. Boye nêkerdiş, tene yew şaxa ina mesela ya. Dahîne ver ez nuşteyê ''Ban-Xewş-Axur'' de yewna şaxi sero vinderti bîya. Ino nuşte de zî mi waşt ke ez behsê gewreya bananê ma bika.
Yew xerîb, yew turîst mîyanê dewanê ma ra vêro, ko vajo ne dewe de ne zî însanan de ruh çin o. Seke merdimê, bêgan î. Banê, teberkerde yî.
Mîmarî, tayê çî nîyo. Estetîk tayê çî nîyo. Hem têbestişê govdeyê ma hem zî yê bananê ma gerek modern bibo.
Heredot kitaba xo de vano; Medê, ande ke estetîkî de aver şî bi ke edî camêrdanê înan zî destpê kerdibi û rîyê xo makyaj kerdinî. 2600 sere ra ver bawkalanê ma rîyê xo boye kerdinî, ma 2600 sere dima nişnê bananê xo boye bikerî. Gerek kê bizanî ke eslê kê cisê kê kura ra yo. Kê kam qewmê dima mendî? Gerek kê herindanê kam qewmî taqîp bikerî?
Helbet sebebê ina rewşa ma humaritiş reyde nêqedîyenî. Labelê wext wextê verên nîyo. Eke ma şinê bano di qat virazî, ma şinê zereyê ay banî testemam bixemelnî, ma gerek bişinê di sitil boye bigirî û teberê ey zî boye bikerî.
Mevinderî, şima zî di sitil boye bigirî û bananê xo boye bikerî!
"Hem têbestişê govdeyê ma hem zî yê bananê ma gerek modern bibo."👏👏👏
YanıtlaSil