KITABA NAMDARÊ KURDAN Û NUŞTOXÎYA MA NÊMXEBATI

             

Ko zafê wendoxî sernûşteyi mi ra muhtevaya nuşteyî mi fehm bikerî.  Ewilî ez vaca ke estbîyayisê ina kitab ra xebera mi çinê bî. Mi nuştox şinasnaynî la ez ina kitaba ci ra bêxeber bîya. Fuarê Tûyap yê Amed de standê weşanxaneyê  J&J de ez raştê kitab ameya û ewnîyaya ke êlone 2019 de weşanîyaya. Yanî hema newe bi. Mi zî herinayi. Qedinayişê kitab dima semedo ke ez nuştox bişexsî şinasnena û kitab babeta xwu de zazakî de kitaba tewr ewîlan ra ya, mi va ez ya seri çand çî binusa. Nuşteyê xwu de mi semedê her babete yew qisim cîya kerd û bi ino metod de ez şîya.

1)NUŞTOXÊ KITAB SER

  Destpêka kitab de heyatê nuştoxî bikilmî nusîyayo. Nuştox zaf wext esto ke eleqedarê zazakî yo. Kurdî-Der de malimeya zazakî û mûdûreyi kerda. Jîyan TV de programê zazakî pêşkeş kerdo û tewir tewir cayan de nuşteyî nuştî. Ekê rojnameyê Welat, Verroj de koşeyê xwu de her hefte heyatê namdarê kurdan nuşto û inê nuşteyanê xwu ina kitabi de weşanayo. Jiyan TV de zî inê namdaran pêşkeş kerdo.

2)WEŞANXANEYÊ J&J  SER

 Derheqê weşanxane de ewilî ez wazena vaca ke ''Pêşek'' o ke destpêka kitab de hetê  weşanxane ra ameya nuştiş, zaf weş ba mi şi. Ziwanêko zelal reyde amancê xwu eşkera kerdo. Ino pêşek nuşteyî weşanxaneyo û her hal her kitaba weşanxane de ameyo nuştiş. Sey pêşek, yew vateyo verîn zî nuştox nuşto. 

 Nuştox kitabi sey dosya erşawita weşanxane û weşanxane bêkontrol, bêredakte kitab weşanaya. Seke embazê zafê zî zanê ke, wayirî weşanxane Azad ZAL zazakî nêzano û dosyayan ke yenê ey rê, dîrekt gêno çap keno.

 Qalîteya çapê kitab zî normal o. Kê 5 puan ra 3 puan şinê bidê qalîteya çapê. Fitrafê sîya-sipî ameyî weşanayiş. 

 Qapaxê kitab weş bîyo. Boyeyo sûr ser nuşteyê Namdarê Kurdan, ca de dîqat kaş keno.

  3)ÎHTÎVA Û MÎYANÊ KITABI SER

  Kitab goreyê îhtîvaya xwu de hema hema zazakî de kitaba tewr ewilîya. 1995 de Swed de hetê Koyo Berz ra binameyê Namdarê Sewregi, kitabêk ameya nuştiş. Semedo ke ina kitab tene namdaranê Sewregi îhtîva kena, kê şinê  kitaba Namdarê Kurdan, kitaba ewilîn bihesebinî. Labelê ina babet de kitaba tewr ewilî ey Koyo Berz bîya.

  Nuştox kitab de derheqê her şexsîyeti de fitrafêko şenik kaş kerdo. Yanî heyatê înan biteferruat nêameyo nuştiş. Semedê ino ra kitab semedê cîgerayişî ney, tene semedê kûltûrê pêroyê(genel kûltûr) ra gerek biwanîya. Semedo ke kê derheqê inê şexsîyetan de wayirê fikirê pêroyî bibê, ina kitab bes kena. 

Inawa şexsîyetan zazakî wendiş, texmo cîya dano merdim. Wendox, Kurdeya xwu zerî ra hîs keno.

   Nuştox derheqê tayê şexsîyetan de şîroveyanê xwu zî ca bi ca nuşto.

   Kerdoxî û firzeyê şexsîyetan ra zî numune dayo nuştox. Ma vacî ay şexsîyet eke şaîro, şîîrêka ci ,eke nuştoxo nameyê kitabanê ci nuşto.

   Şexsîyetê tene namdarê yew babet nîyê. Cîya cîya şexsîyetê estî. Tarîxzan, hunermend, rojnameger, şaîr, romannuştox, ziwanzan, wejewan, dengbêj ûsn.

   Heyatê tayê şexsîyetan weş ameyo nuştiş. Merdim zerrizîz beno.  Ma vacî Qazî Muhammed, Zekîye Alkan, Qarapetê Xaço ûsn. Belîyo ke inê heyatê zerî ra ameyî nuştiş.

  

 4)ZIWANÊ KITABI SER

Nuştox reyde bûroyê Vate de

  Nuştox heta ke şinayo ziwanê standart şuxunayo. Labelê eşkerayo ke mîyanê standart de fekê Pîran xwu rê esas girewto. Ma vacî nêvato musayiş, vato bonder bîyayiş.Nuştox bi xwu zî Pîranijo zatenî. Nuşto fekê Pîrani ra heta peynî fek vera nêdano. Labelê inohawayê ci raşt nêbîyo. Nuştoxîyeyi karê ko profesyonelo û gerek ziwanê standart yan zî fekê Pîran bişuxulîyo. Nuştox waşto ke wirdî zî pîya bişuxulno.

  Yew çiyo mühim zi ıno yo ke, nuştox zafê çekuyan hem kurmancî hem zî zazakî nuşto. Nûmune; leşker/esker, hêriş/gala ûsn.  Nuştox ino metodê xwu zaf aver berdo û zafê cayan de di varyantê yew çekuye yahût di fekê ra yew çekuye nuşta. Nûmune; bika/bikera, raştkîn/rastkîn, ya/ja, naskerdiş,sereşnayiş ûsn. Ca ca de hem formê mastar hem zî formê name de çekuye nuşya: hesibnayiş/hesibnayene. Wendox zî ko heq bidê mi, goreyî mi nuştox ino hessasîyetê  xwu zaf aver berdo. Bîlasebep hema her ca de zafê çekuye di hawa nusîyayî. Gerek inawa yew hessasîyet çino.

Tene tayê çekuye di hawa binusî bes o. Ma vacî beledîya/şaredar, kitab/pîrtuk ûsn. Yew ca ra pey edî wendox betelîyeno semedê ino ra.

  Bê inê xususan nuştişê de zaf xeletî esta. Tayê herfê ke gerek pîl binusî, şenik nusîyayî; tayê herfê ke gerek eşnik binusî, pîl nusîyayî. Ca ca de di heb çekuyî bîlasebep pêrabeste nusîyayî. Zafê ca de nîşanê nuştiş nêşuxulîyayî. Inawa nûmune hende ke zafî ez ewtîya de nênusena. Ino nawneno ke kîtab redaqte nêbîya. Nuştox bi xwu zî mi va redaqte nêbîya. Wendox pelê ewilîn ra ko heq bido mi.

5)ÇIMEYÎ&BÎBLÎYOGRAFYA

  Nuştox çimeyî hema hema her nuşteyî peynîye nuşte de nuşto.Çimeyî zafê înternet ra yî. Tene vato,  mi ino nuşte înternet ra açarnayo. Lînk nêdayo. Ino zî kemaneyêka. Karê nuştox, tene inê nuşteyan açarnayişê zazakî bîyo. Tayê kurmancî ra tayê tirkî ra.

6)EZ ÇI FIKIRÎYENA?

  Ez wazena fikiranê xwu xeletîya tewr pîli yê kitab reyde îfade bika.  Xeletîya tewr pîli pelê 30 de vecîyena vera ma. Ewtîya de pelê têmîyan kewtî. Nuşteyî Aram Tîgran û Bedîrxan Begî bîyo têmîyan. Pelê 30 de cûmle ke behsê Aram Tîgran keno qedîyeno û cûmleyo binê behsê Bedîrxan Begî keno. Ina xeletî, xeletîyeke kê bişenê ef bikerî, nîya. Ina xeletî qiymetê kitabi ca de fînena. Mi nuştoxî reyde semedê ina kitab ra tereqna. Heta a game o zî ina xeta ferq nêkerdibi! Yanî kitab weşanaybi labelê  kitaba xwu qontrol nêkerdibi. Mi ra va, şîroveyanê xwu nika bar meke, ez ino problem hal bika, dima bar bike. Va eke gerek biko, ez kitab pêser kena û newe ra çap kena. O zî pîleya xeletî fehm kerdibi. Va ez xeber dana to. Mi zî nuşteyê xwu nêweşana. Badê veng tira nêvecîya. Çand hefte dima ez raştê ci ameya, mi ra va ez yew kaxidê A-4 de a xeletî raşt kena û dekena mîyanê kitabi. Yanî ez kitab newe ra çap nêkena. Nuştoxî ma , kitab de xeletîya ke nêbena keno, kitab çap bena  nêwaneno û wexto ke xetaya xwu ferq keno, pey kaxidêk A-4, keno ke ina xeta raşt bikero! Şima xeyr ameyî nuştoxîya zazakî ya sesera 21'in!  

Ino fikir reyde edebîyatê dewlemend nêno meydan. Kitabê pîlî nênî meydan. Wext, wextê verîn nîyo. Zazakî zafê kitab estî edî. Wendoxê her  kitab nêwanenî. Fikirê 'Ez zazakî çi binusa wanîyeno zatenî.' ra gerek ma bixelesî. 

Nuştox nuşteyan redakte ra zî nêvîyarnayî. Tene o nuştî û ray kerdî weşanxane. Weşanxane zî dîrekt çap kerdo.

 Qet nêbo nuştox heta ke şina gerek kitabi ziwanê standart de û redakte bîyaye yew şekil de biweşano. Eya, ma hetê xorîneyî ra çîyo zaf pîl nêwazenî kesî ra. Labelê inê çîyan ke ma behsê kenî, gerek her kitab, her nuşte de bêrî ca. Wesselam.

  Kitab rê notê mi 10 ser ra 4 o.

  Ewtîya de mi kesê rexne nêkerd. Mi yew fikir rexne kerd. Yew fikirîyayiş. Silamî.

Wendoxê delalî bibê abone, Gomeyê Dêranijî ra bêxeber memanî!